پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 941 |
| تعداد مقالات | 7,773 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,854,082 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,152,470 |
رباعی روایی در مختارنامه عطار نیشابوری | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 3، دوره 10، شماره 18، مرداد 1397، صفحه 57-82 اصل مقاله (722.72 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2019.21684.1580 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی محبتی* 1؛ قربان ولیئی2؛ امیر مؤمنی هزاوه2؛ حامد شکوفگی3 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
| 2استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
| چکیده | ||
| بیشترین حجم روایت‌های عرفانی در ادبیات فارسی به مثنوی اختصاص دارد که سبب شده از توانش قالب‌های روایی دیگر و تمایل عرفا به قصه‌گویی در آن قالب‌ها غفلت شود. همین امر نشانۀ ضرورت پژوهشهای جدید است که توانش قالب‌های دیگر شعری و ویژگی‌های هریک از این قالب‌ها را بررسی کند. یکی از کارکردهای مهم قصه‌گویی نزد صوفیه، بیان تجربه‌های روحی در قالب روایتی کوتاه است. عرفای قصه‌گو برای انتقال تجارب شهودی خود که فشردگی و برق‌آسایی از خصیصه‌های وحدانی آن است، در پی قالبی شعریاند که روایت متراکم شهودشان را در نهایت ایجاز و بهصورتی یکپارچه بازنمایی کند. رباعی، یکی از کهن‌ترین قالب‌های ادب فارسی، با توجه به ویژگی‌های ساختاریاش، علاوه بر نمایاندن وحدت و یکپارچگی، گذرابودن تجارب روحانی عرفای رباعی‌سرا را نشان میدهد. در این پژوهش، که به روش توصیفی ـ تحلیلی و از منظر حضور عناصر روایی بر مختارنامۀ عطار نوشته شده، دریافتیم در 261 رباعی روایی مختارنامه (از مجموع 2279 رباعی)، بیش از قالب‌های قصه‌گویی دیگر، وحدانیت تجارب عرفانی راوی، در فشرده‌ترین شکل و با درهم‌تنیدگی و جدایی‌ناپذیری فرم و محتوا نمایش داده شده است. شخصیت‌های اصلی رباعی‌‌های روایی، عاشق (عارف) و معشوق است و از آنجا که روایت در ناخودآگاه عارف رخ میدهد، مکان و زمان غالباً مبهم و کلی بیان می‌شود. عطار، در رباعی روایی، با بهره‌گیری از تخیل و شاعرانگی، میان تجربه و تعبیر عرفانی ارتباط برقرار کرده است و صورت خام روایت تجربة خود (داستان) را بهصورت هنری آن (پیرنگ) بدل می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شعر عرفانی؛ رباعی روایی؛ عطار نیشابوری؛ مختارنامه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Narrative Quatrain (Ruba’i) in Attar's Mokhtarnameh | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Mohabbati1؛ Ghorban Valiee2؛ Amir Momeni Hezaveh2؛ Hamed Shekufegi3 | ||
| 1Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Zanjan, Zanjan, Iran | ||
| 2Assistant Professor of Persian language and literature in university of Zanjan, Zanjan, Iran | ||
| 3PhD Candidate of Persian Language and Literature, University of Zanjan, Zanjan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The largest volume of mystical narratives in Persian literature is devoted to Mathnavi. This has caused neglecting the potentials of other forms of narrative and the tendency of mystics to tell stories in those forms. This necessitates new studies that can examine the potentials of other poetic narrative forms and their features. One of the important functions of storytelling in Sufism is sharing spiritual experiences in form of a short narrative. The mystic storytellers for transferring their spiritual experiences, which are uniquely characterized as condensed and fleeting, seek a poetic form that reflects the condensed narrative of their intuition as concisely and cohesively as possible. Quatrain (Ruba'i), as one of the oldest forms of Persian literature, due to its structural features, can display the transience of the spiritual experiences of quatrain-writer mystics; besides representing unity and integrity. In this research, conducted through descriptive-analytical method and from the viewpoint of the presence of narrative elements in Attar's Mokhtarnameh, we found that in 261 quatrains (out of a total of 2279), the unity of the mystical experiences of the narrator is displayed in the most compressed form and with entanglement and integrity of form and content; more than other storytelling formats. The main characters of narrative quatrains are the lover (mystic) and the beloved, and since the narration occurs in the mystic’s subconscious mind, the place and time are often vague and general. In narrative quatrains, Attar has connected the experience to mystical interpretation of the narrative through deploying imagination and poeticness, and has turned the crude form of his narrative into an artistic one (plot). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mystical poem, Narrative Quatrain (Ruba'i), Attar Neyshaburi, Mokhtarnameh | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، بابک. (1392). ساختار و تأویل متن. مرکز. تهران. اخوان ثالث، مهدی. (1369). بدایع و بدعت‌ها و عطا و لقای نیمایوشیج. بزرگمهر. تهران. اخوت، احمد. (1392). دستور زبان داستان. مؤسسۀ نشر فردا. اصفهان. استیس، والتر. (1392). عرفان و فلسفه. سروش. تهران. اشرف‌زاده، رضا. (1373). تجلی رمز و روایت در شعر عطار نیشابوری. اساطیر. تهران. ایگلتون، تری. (1396). چگونه شعر بخوانیم؟ ترجمۀ پیمان چهرازی. آگه. تهران. بامشکی، سمیرا. (1391). روایت‌شناسی داستان‌های مثنوی. هرمس. تهران. پورنامداریان، تقی. (1391). خانه‌ام ابری است. مروارید. تهران. ـــــــــــــــــ (1392). در سایۀ آفتاب. سخن. تهران. ـــــــــــــــــ (1390). دیدار با سیمرغ. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران. توکلی، حمیدرضا. (1391). بوطیقای روایت در مثنوی. مروارید. تهران. تولان، مایکل. (1393). روایت‌شناسی (درآمدی بر زبان‌شناختی-انتقادی). سمت. تهران. جمال، خلیل شروانی. (1366). نزهة‌المجالس. زوار. تهران. جبری، سوسن. (1390). «حکایت و جهان‌بینی صوفیانه». مجلۀ بوستان ادب (شعرپژوهی). سال سوم، شمارۀ 2. صص 69-98. جمالزاده، محمدعلی. (بی‌تا). بانگ نای (داستان‌های مثنوی مولوی)، با مقدمۀ بدیع‌الزمان فروزانفر. راد. تهران. حمیدیان، سعید. (1393). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. ناهید. تهران. خاتمی، احمد، علی‌مددی، مونا، عیسی امن‌خانی. (1389). «از ساختار معنادار تا ساختار رباعی (نگاهی جامعه‌شناختی به ارتباط میان جهان‌بینی عصر رودکی با ساختار رباعی)». پژوهش زبان و ادب فارسی. شمارۀ 16. صص 1-20. دوبروین، یوهانس. (1378). شعر صوفیانۀ فارسی. مرکز. تهران. راستگو، سیدمحمد. (1389). عرفان در غزل فارسی. علمی و فرهنگی. تهران. زارع‌ندیکی، یعقوب. (پاییز 1389). «تحلیل رباعیات مولوی از منظر داستانی». پژوهش زبان و ادب فارسی. شمارۀ 18. صص 92-112. شریف‌نسب، مریم و سمیه کرمی. (بهار 1392). «سیر سبکی داستان در غزلیات سنایی غزنوی و عطار نیشابوری». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی بهار ادب. شمارۀ 19. صص 259-283. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1390). ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت). سخن. تهران. ــــــــــــــــــــــــ (1391). رستاخیز کلمات (نظریه ادبی صورتگرایان روس). سخن. تهران. ــــــــــــــــــــــــ (1389). موسیقی شعر. آگه. تهران. شمیسا، سیروس. (1387). سیر رباعی. علم. تهران. ضرابیها، محمدابراهیم. (1384). زبان عرفان (تحلیلی بر کارکرد زبان در بیان دریافت‌های عرفانی). بینادل. تهران. عباسی، حبیب‌الله. (1387). «حکایت‌های عرفانی و نقش آن‌ها در گفتمان منثور صوفیه». پژوهشنامۀ علوم انسانی. شمارۀ 58. صص 123-144. عطار نیشابوری، فریدالدین. (1389). مختارنامه. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی‌کدکنی. سخن. تهران. فروزانفر، بدیع‌الزمان. (1394). شرح احوال و نقد و تحلیل آثار عطار نیشابوری. هرمس. تهران. قشیری، ابوالقاسم. (1391). ترجمۀ رسالۀ قشیریه. ترجمه ابوعلی عثمانی. مقدمه، تصحیح و تعلیقات مهدی محبتی. هرمس. تهران. کامکار پارسی، محمد. (1372). رباعی و رباعی‌سرایان تا پایان قرن هشتم. به کوشش اسماعیل حاکمی. دانشگاه تهران. تهران. گراوند، علی. (1393). «ریخت‌شناسی قصه‌های غزلیات عطار». فنون ادبی، سال ششم، شمارۀ 1، صص 95-112. محبتی، مهدی. (1392). پیمانه‌های بی‌پایان. جلد اول. هرمس. تهران. ـــــــــــــــ (1390). از معنا تا صورت. جلد اول. سخن. تهران. میرافضلی، سیدعلی. (1397). کتاب چهارخطی (کندوکاوی) در تاریخ رباعی فارسی. سخن. تهران. ــــــــــــــــــ (1392). به همین کوتاهی (از رباعی تا شعر کوتاه). نون. تهران. ــــــــــــــــــ (1394). جُنگ رباعی (بازیابی و تصحیح رباعیات کهن پارسی). سخن. تهران. هاشمی‌نژاد، قاسم. (1389). حکایت‌های عرفانی. حقیقت. تهران. ـــــــــــــــ (1394). رساله در تعریف، تبیین و طبقه‌بندی قصه‌های عرفانی. هرمس. تهران. ولک، رنه و اوستین وارن. (1390). نظریۀ ادبیات. ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر. نیلوفر. تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 960 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 511 |
||