پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 967 |
| تعداد مقالات | 8,010 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,573,727 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,616,357 |
بررسی کارکردِ اقتصادی بنیاد پهلوی | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 2، دوره 28، شماره 39 - شماره پیاپی 129، آذر 1397، صفحه 21-42 اصل مقاله (783.3 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2018.17315.1475 | ||
| نویسندگان | ||
| حمید آزاد* 1؛ داریوش رحمانیان2 | ||
| 1دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| محمدرضاشاه پهلوی در سال 1337ش بنیاد پهلوی را تأسیس کرد. این بنیاد در مدت بیست سال فعالیت خود(1337-1357) در ظاهر سازمانی خیریه بود که تنها برای تأمین مالی اهداف خیریۀ شاه به فعالیت اقتصادی می پرداخت، اما در واقع سازمان اقتصادی ای بود که در حوزههای مختلف اقتصادی سرمایه‌گذاری‌های گستردهای انجام می داد. تاکنون پژوهش های انجام شده دلیلِ این سرمایه گذاری های گسترده را ثروت اندوزی شاه از طریق پوشش خیریۀ این بنیاد دانسته اند. اما این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه‌ای نشان داده است که شاه به‌جز انگیزة مزبور، از طریق بنیاد پهلوی قصد مداخله، هدایت و تقویت جریان توسعة اقتصادی و صنعتی را داشته است. جریان مزبور جریانی در بین شاه و سیاستگذاران اقتصادی حکومت پهلوی از نیمۀ دوم دهه 1330ش به بعد بود که بر توسعۀ سریعِ اقتصادی و صنعتی تأکید داشت. پژوهش حاضر به بررسی چگونگی و چرایی مداخلۀ شاه در این جریان از طریق بنیاد پهلوی، که در این پژوهش «کارکرد اقتصادی» بنیاد پهلوی نام گرفته است، پرداخته است. سؤال اصلی مقالۀ حاضر این است که به جز عامل مالی(ثروت اندوزی)، چه عاملی مبیّن سرمایهگذاری ها و فعالیت های گستردۀ بنیاد پهلوی در حوزۀ اقتصادی است؟ براساس یافته های این پژوهش، شاه با این سرمایه گذاری ها، از بنیادِ در واقع اقتصادیِ پهلوی به‌مثابه ابزاری برای تحقق هرچه سریع‌ترِ برنامه های بلندپروازانۀ اقتصادی و صنعتی خود و تقویت و پشتیبانی از سیاست های اقتصادی حکومت خود در حوزه های بانکداری، صنعت و معدن، بازرگانی دریایی، توریسم و مسکن در دو دهۀ 1340 و 1350ش بهره برداری کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بنیاد پهلوی؛ کارکرد اقتصادی؛ محمدرضاشاه پهلوی؛ سیاست های اقتصادی؛ توسعه صنعتی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating the Economic Function of the Pahlavi Foundation | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamid Azad1؛ Daryush Rahmanian2 | ||
| 1PhD Candidate in History of Iran, University of Tehran | ||
| 2Associate Professor, Department of History, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| Mohammad Reza Shah Pahlavi founded the Pahlavi Foundation in 1957. During the twenty years of activity (1957-1979), the Foundation was apparently a charitable organization that was investing in economics only for financing Shah’s charitable purposes. But it was actually an economic organization that was investing extensively in various economic areas. Researches, so far, have introduced the reason for these investments the accumulation of wealth by the Shah through the Foundation's charity appearance. This research, using descriptive-analytical method and documentary and library resources, showed except for the reason mentioned above, Shah has intended to intervene, guide and reinforce the policy of economic and industrial development through the Foundation. The policy, which starts from the second half of the 1950s, was between Shah and Pahlavi economic policymakers which emphasized the rapid economic and industrial development. The present research has investigated how and why the Shah intervened in this policy through the Foundation; in this paper, this intervention is named the "economic function" of the Pahlavi Foundation. The main question of this article is this: except financial factor (accumulation of wealth), what factor explains the Pahlavi Foundation's extensive investments and activities in the economic fields? Based on the findings of this research, Shah has exploited the Pahlavi Foundation as a tool for the realization of ambitious programs, and strengthening and supports his government’s economic policies in fields of banking, industry, maritime commerce, tourism and housing in the 1960s and 1970s. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Pahlavi Foundation, Economic Function, Mohammad Reza Shah Pahlavi, Economic policy, Industrial Development | ||
| مراجع | ||
الف) اسنادـ آرشیو مؤسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران. ـ آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی. ب) کتابهاـ آبراهامیان، یرواند(1392). تاریخ ایران مدرن. ترجمه محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی. ـ ابتهاج، ابوالحسن(1371). خاطرات ابوالحسن ابتهاج. جلد اول. تهران: علمی. ـ اسنادی از صنعت جهانگردی در ایران 1301-1357ه.ش(1380). به کوشش ایرج محمدی و دیگران. تهران. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ـ اشرف احمدی، علی(1350). ایران در گذشته و حال. بیجا. بینا. ـ پهلوی، محمدرضا(1345). انقلاب سفید. تهران: کتابخانة سلطنتی. ـ پهلوی، محمدرضا(1347). مأموریت برای وطنم. چاپ سوم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. ـ پهلوی، محمدرضا(2536). به سوی تمدن بزرگ. تهران: مرکز پژوهش و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی با همکاری کتابخانه پهلوی. ـ تقیزادهانصاری، حسن(1383). جهانگردی در ایران: سیاستها، برنامه های عمرانی و توسعه. تهران: اندیشه پویا. ـ محمدرضا سوداگر(1369). رشد روابط سرمایه داری در ایران(مرحله گسترش: 1342-1357). تهران: شعله اندیشه. ـ صدرزاده، ضیاءالدین(1346). صادرات ایران از دیدگاه رشد اقتصادی: تجزیه و تحلیل و نقد، مشکلات و راههای بهبود. تهران: بینا. ـ عاقلی، باقر(1367). ذکاءالملک فروغی و شهریور 1320. تهران: علمی و سخن. ـ علم، امیر اسدالله(1377). یادداشت های امیراسدالله علم. جلدهای دوم تا ششم. تهران: کتابسرا. ـ عالیخانی، علینقی(1381). خاطرات دکتر علینقی عالیخانی وزیر اقتصاد(1341- 1348). بنیاد مطالعات ایران. مجموعة تاریخ شفاهی. تهران: نشر آبی. ـ کارنامة بانکداری کشور در نخستین دهة انقلاب شاه و ملت(بهمن 1351). ضمیمة ماهنامة کانون بانکها. شمارة 37 - 38. ـ کاتوزیان، محمدعلی(1374). اقتصاد سیاسی ایران. ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز. چاپ پنجم. ـ گراهام، رابرت(1358). ایران سراب قدرت. ترجمة فیروز فیروزنیا. تهران: سحاب. ـ لیلاز، سعید(1392). موج دوم تجددسازی آمرانه در ایران، تاریخ برنامههای عمرانی سوم تا پنجم. تهران: نیلوفر. ـ معصومی، مسعود(1387). سابقة برنامه ریزی توسعه گردشگری در ایران. تهران: سمیرا. ـ میلانی، عباس(2013). نگاهی به شاه. تورنتو: پرشین سیرکل. ـ مهران، حسنعلی(1394). هدف ها و سیاست های بانک مرکزی ایران(1339-1357ش). تهران: نشر نی. ـ نراقی، احسان(1372). از کاخ شاه تا زندان اوین. ترجمة سعید آذری. تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا. ـ نصیری، محمد و جهانشاهی، عبدالعلی و دیگران(1338). تاریخچۀ سی سالۀ بانک ملی ایران 1307-1337. تهران: چاپخانه بانک ملی ایران. شهریور 1338. مقاله ها:ـ آموزگار، کورس، «مسئله مسکن»، ماهنامة اطاق صنایع و معادن ایران، دورة جدید، شمارة سوم، آبان 1347: ص 1- 14. ـ «اولین ثمرة همکاری دولت با بخش خصوصی»، هفته نامة تهران اکونومیست. 18 دی 2535: ص 16. ـ «ایجاد شبکة توزیع سیمان». سالنامۀ تهران اکونومیست. سال 1349. شمارة 8: بدون شمارة صفحه. ـ «بانک شهریار و نقش آیندة آن در تقویت صنایع و معادن و شرکتهای ساختمانی». ماهنامة اقتصاد و صنعت. شمارة 96. اسفند 1351: بدون شمارة صفحه. ـ «بانک و بانکداری در ایران». ماهنامة اطاق بازرگانی تهران. سال سیام. شمارة 80. اردیبهشت 1338: ص 25 - 35. ـ «بانک های تخصصی و توسعة تولید در ایران(سخنرانی جعفر شریفامامی، رئیس مجلس سنا در سیوهفتمین جلسة سخنرانی ماهیانة بانک مرکزی ایران: 4 دی 1344). ماهنامة بانک مرکزی. شمارة 52، دی 1344: ص 514 - 529. ـ «بانک های خصوصی و توسعة اقتصادی»(سخنرانی نیکپور، مدیرعامل بانک پارس در مورد نقش بانک‌های خصوصی در پیشرفتهای اقتصادی و پیشبرد برنامههای عمرانی و اقتصادی ایران)، ماهنامة اقتصاد و صنعت، شمارة 92، آبان 1351، ص 40 - 45. ـ بیگدلی مقتدر، علی. «بیلان مشترک بانکها». ماهنامة کانون بانک ها، سال هفتم، شمارة 28، مهر 1349، ص 138-140. ـ «توسعة صنعت قند در ایران»(1). ماهنامة اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران. سال پنجم. شمارة 10. دی 1353: ص 26 - 29. ـ سالنامۀ تهران اکونومیست. سال دوازدهم. فروردین 1343: ص 128-129. ـ عاطفی پور، نیک محمد. «صنعت سیمان در ایران و امکانات سرمایهگذاری در آن». ماهنامة اطاق صنایع و معادن ایران. دورة جدید. شمارة هشتم. آذر 1348: ص82. ـ «عظیم ترین طرح شهرسازی در شمال غرب تهران به عاملیت بانک عمران اجرا میشود». ماهنامة بورس. سال دهم. شمارة 115. اسفند 1351: ص 9-11. ـ «کارنامة درخشان کشتیرانی جنوب (ایرانلاین)». هفتهنامۀ تهران اکونومیست. شمارة 937. 30 اردیبهشت 1351: ص 30. ـ ماهنامة اطاق بازرگانی تهران. سال سیام. شمارة 82. تیر 1338: ص 5. ـ «مصاحبه با مهندس رضا شایگان، مدیر عامل کشتیرانی ملی آریا». ماهنامة اقتصاد و صنعت. شمارة 92. آبان 1351: ص 49 - 48. ـ «نموّ اقتصادی در کشورهای توسعهنیافته». ماهنامة شورایعالی اقتصاد. شمارة 4. تیر 1338: ص 36. ـ هانسن، جان. ر، «رشد و بنیان بخش صنعتی در ایران 1960-1970م». فصلنامۀ تحقیقات اقتصادی. سال نهم. شمارة 33 و 34. بهار 1354: ص 19- 56. ـ «هتل سازی هایت در ایران». هفتهنامة تهرا ناکونومیست. 13 بهمن 1352: ص 17. ـ هفته نامۀ تهران اکونومیست. شمارههای مختلف. لوح فشرده ـ مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی. دورة 15. جلسة 188. 20 تیر 1328. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,119 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 805 |
||