پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 941 |
| تعداد مقالات | 7,773 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,854,133 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,152,508 |
تحلیلی از جایگاه مطالعات تاریخی و تاریخ نگاری در دایره المعارف ها و عجایب نامه ها | ||
| تاریخ نگری و تاریخ نگاری | ||
| مقاله 5، دوره 25، شماره 15 - شماره پیاپی 100، شهریور 1394، صفحه 115-141 اصل مقاله (505.87 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hph.2016.2406 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد رضا قلی زاده* 1؛ علی شهوند2 | ||
| 1استادیار گروه تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر | ||
| 2دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه خلیج فارس بوشهر | ||
| چکیده | ||
| با طبقه‌بندی علوم در اثر وسعت اندیشه و دامنه دانش مسلمانان طی قرون اولیه هجری بود که پایه شکل‌گیری دانشی به نام دایره‌المعارف‌نویسی فراهم آمد. دایره‌المعارف‌ها با اهداف و انگیزه‌های مختلف و گاه مشابه، متضمن تعریف و شرح خلاصه‌ای از علوم شناخته شده هر عصر هستند. محتوای علم یا علوم مندرج در دایره‌المعارف‌ها می‌تواند مبنایی برای تقسیم‌بندی این دست از آثار در دو دسته «عمومی» یا چند علمی و «تخصصی» یا تک علمی باشد. در این میان ساختار و محتوای عجایبنامهها آنها را به عنوان نوع سومی از دایره‌المعارف‌ها مطرح می‌نماید که وجه غالب عجایب علوم ویژگی بارز دانش‌های مطروحه در آنها است. اگرچه تاثیر نگرش یونانی در نخستین طبقه‌بندی‌ها از علوم و در دایره‌المعارف‌ها، موجب نادیده انگاشته شدن تاریخ در زمره علوم گردیده؛ اما علم تاریخ به عنوان یکی از نخستین علوم مورد توجه مسلمانان از همان آغاز جای خود را در میان دیگر علوم یافت لذا بدیهی به نظر می‌رسید که به موازات ارج و اهمیت یافتن هرچه بیشتر تاریخ؛ این علم جایگاه و موقعیت مهم‌تری در طبقه بندی عرضه شده از جانب دایره‌المعارف‌نویسان را بدست آورد. در این مقاله تلاش بر آن است تا با طرح سؤلات و ارائه فرضیاتی چگونگی جایگاه تاریخ و تاریخ‌نگاری در دایره‌المعارف‌ها مورد تبیین قرار گرفته و نسبت عجایبنامهها با دایره‌المعارف‌ها نیز تشریح گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تقسیم بندی علوم؛ دایره‌المعارف‌ها؛ عجایبنامهها؛ علم تاریخ؛ تاریخ‌نگاری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Analysis of the Place of Historical Studies and Historiographies in Encyclopedias and Ajayebnamehs (Wonderbooks) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammadreza Gholizadeh1؛ Ali Shahvand2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of History , Persian Gulf University of Busheher | ||
| 2PHD Candidate in History , Persian Gulf University of Busheher | ||
| چکیده [English] | ||
| With classification of sciences according to Muslim’s extent of thought and scope of knowledge in the early AH centuries the basis for the formation of encyclopedia writing knowledge was provided. Encyclopedias with different and sometimes the same aims and intentions define and explain a summary of known sciences of each era. Encyclopedias contents which are about a science or sciences can be a base to classify these works in two categories “general” or several sciences and “professional” or a science. In the meantime structure and content of Ajayebnameh claim them as the third kind of encyclopedias in which dominant form of wonderbooks are the main feature of including sciences. Although the impact of the Greek attitude in the first classification of sciences and in encyclopedias led to ignoring history as a science but history was one of the first sciences of intrest to Muslims and found its position among other sciences. So it was obvious that as the importance of history increased this science gained a new and more important position in classification for encyclopedia writers. This article tries to explain, question and give assumptions about the position of history and historiography in encyclopedias and to explain the relation between Ajayebnamehs with encyclopedias. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Classification of Sciences, Encyclopedias, Ajayebnameh (wonderbooks), Science of History, Historiography | ||
| مراجع | ||
|
- ابن‌ندیم، محمدبن اسحاق (1381). الفهرست. ترجمۀ محمدرضا تجدد. تهران: اساطیر. - ابوریحان بیرونی، محمدبن احمد (1389). آثارالباقیه عن القرونالخالیه. ترجمۀ اکبر دانا‌سرشت. تهران: امیرکبیر. - آیینه‌وند، صادق (1377). علم تاریخ در گسترۀ تمدن اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. - بارتولد، و. و. (بیتا). بررسی مختصر فرهنگ و تمدن اسلامی. ترجمۀ علی‌اکبر دیانت. تبریز: احیاء. - براتی، پرویز (1387). روایت شکل و ساختار فانتزی عجایبنامهها. تهران: افکار. - نلسون فرای، ریچارد (گردآورنده) (1379). تاریخ ایران کمبریج . ترجمۀ حسن انوشه. تهران: امیرکبیر. - تفضلی، احمد (1378). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. به‌کوشش ژاله آموزگار. تهران: سخن. - جمالی یزدی، مطهربن محمد ( 1386). فرخ‌نامه. به‌کوشش ایرج افشار. تهران: امیرکبیر. - خوارزمی، محمدبن احمد (1383). مفاتیح‌العلوم. ترجمۀ سیدحسین خدیو جم. تهران: علمی و فرهنگی. - رزنتال، فرانتس (1385). میراث کلاسیک اسلام. ترجمۀ علیرضا پلاسید. تهران: طهوری. - زرین‌کوب، عبدالحسین (1362). تاریخ در ترازو. تهران: امیرکبیر. - سجادی، سیدصادق و هادی عالم‌زاده (1375). تاریخ‌نگاری در اسلام. تهران: سمت. - سلطانی، اکرم (1385). «بحثی پیرامون عجایبنامهها و نظایر آن (معرفی غرایب الدنیا و عجایب الاعلی شیخ آذری طوسی)». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره 57. ش 2. صص 149-131. - شمسالدین عاملی، محمدبن محمود (1380). نفایس الفنون فی عرایس العیون. به‌تصحیح و پاورقی حاج‌میرزا ابوالحسن شعرانی. تهران: اسلامیه. - صفا، ذبیح‌الله (1369). تاریخ ادبیات در ایران. ج 1. تهران: فردوس. - عبدالرحمن، بن‌خلدون (1362). مقدمۀ ابن‌خلدون. ترجمۀ محمدپروین گنابادی. تهران: علمی و فرهنگی. - فخررازی، محمدبن عمر (1382). جامع‌العلوم. به‌تصحیح سیدعلی آل‌داوود. تهران: بنیاد موقوفات دکترافشار. - قلیزاده، محمدرضا (1388). منازعات فرقهای و تحول مذهبی در ایران. قم: حبیب. - قمیر، یوحنا (1363). اخوانالصفا یا روشنفکران شیعی‌مذهب. ترجمۀ محمدصادق سجادی. تهران: فلسفه. - محمدبن محمود همدانی (1375). عجایبنامه. ویراستار: جعفر مدرس صادقی. تهران: مرکز. - محمدبن ایوب، الحاسب (1371). تحفه‌الغرائب. به‌تصحیح جلال متینی. تهران: معین. - جمعها و رتبها و قدم لها البیر نصری نادر (1964). من رسائل اخوانالصفا و خلان‌الوفا. بیروت: مطبعه الکائولیکیه. - رامهرمزی، ناخداشهریار (1348). عجایب هند. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. - نصر، سیدحسین (بیتا). سه حکیم مسلمان. ترجمۀ احمد آرام. تبریز: کتاب‌فروشی سروش. - یواقیتالعلوم و دراریالنجوم (1345). نویسنده: ناشناس. به‌تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,072 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,911 |
||