تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 908 |
تعداد مقالات | 7,477 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,081,633 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,547,798 |
تاثیر روش های جدید درمان ناباروری بر طلاق | ||
مطالعات زن و خانواده | ||
مقاله 3، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 28، خرداد 1402، صفحه 50-72 اصل مقاله (702.83 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jwfs.2022.41210.2888 | ||
نویسندگان | ||
محبوبه مینا* 1؛ احسان فرهادی2 | ||
1استادیار بخش حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز | ||
2حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز | ||
چکیده | ||
در این مقاله، «تأثیر روشهای جدید درمان ناباروری بر طلاق» با هدف رفع ابهام از بند «ده» از شروط ضمن عقد سند رسمی ازدواج، بر پایه فقه اسلامی و حقوق ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. پرسش اصلی و بنیادین این است که اگر در ضمن عقد نکاح، شرط فرزند دار شدن درج شود و ضمانت اجرای آن برای زوجه، وکالت در طلاق قرار داده شود و پس از عقد، زوج توانایی بارداری زوجه به صورت طبیعی را نداشته باشد؛ اما این امکان به کمک شیوههای نوین پزشکی وجود داشته باشد، زوجه اختیار استفاده از حق طلاق را خواهد داشت؟ به گفته دیگر شرط باروری منحصر و محدود به روش-های طبیعی است یا باروری به کمک شیوههای نوین پزشکی نیز کافی میباشد؟ به نظر میرسد با توجه به متون فقهی و حقوق ایران، سنجهی بنیادین در شرط فرزندآوری، «امکان» و «قابلیت» فرزندآوری است؛ نه این که فرزندآوری به ناگزیر باید به صورت طبیعی باشد. بدین ترتیب، آن دسته از آراء دادگاهها که بیان داشتهاند فرزندآوری باید به صورت طبیعی باشد، با مبانی فقهی و حقوقی ناسازگاری دارند. خلاصه کلام این که در جهت کاهش چالش طلاق، باید گامهای محکمتری برداشته شود؛ نه این که قانونگذار و رویهی قضایی، خود زمینه ساز انحلال نکاح باشند. نتیجهی این تحقیق در صورت تبدیل شدن به رویه قضایی، موجب «تحکیم نهاد خانواده» خواهد شد. | ||
تازه های تحقیق | ||
بررسی و تحلیل «تأثیر روشهای جدید درمان ناباروری بر طلاق»، بیانگر وجود پیچیدگیهای متعددی از منظر فقهی و حقوقی بوده که منجر به صدور آرائی شده است که خالی از نقد نیستند. شرط فرزندآوری و یا به تعبیر فقیهان «استیلاد» که در بند ده از شروط ضمن عقد سند رسمی ازدواج نیز درج شده است، در رویه قضایی منحصر و محدود به روش طبیعی دانسته شده و باروری به کمک شیوههای نوین پزشکی را شامل نمیشود. در این نوشتار، باتوجه به دلایل ذیل، این نتیجه حاصل شد که درصورتِ امکانِ درمان ناباروری با روشهای مدرن، زوجه امکان استفاده از طلاق با وکالت از زوج را نخواهد داشت. 1 : «قابلیت و توان باروری»، سنجه اساسی برای تحقق شرط فرزند دار شدن است و نه طبیعی بودن آن. 2 : با توجه به اطلاق شرط ضمن عقد نکاح، تفاوتی بین روشهای طبیعی و نوین نیست. «روشهای طبیعی» مصداق بارزِ بارداری از جنبه «وجودی» محسوب میشوند. در صورتی که انصراف لفظ به یک مصداق ویژه به دلیلی خارج از خود لفظ باشد، یعنی ناشی از سبب خارجی باشد، مانند غلبه وجودی برای یک مصداق، ایرادی در اطلاقگیری وجود ندارد. 3 : سیاست «طلاق حداقلی» و «پرهیز از طلاق غیرضروری» در ایران، زمینه ساز عدم انحصار بارداری به روشهای طبیعی است. 4 : با توجه به پیشینهی تاریخی موارد فسخ نکاح در مواد 1120 تا 1132 قانون مدنی، که در فقه امامیه ریشه دارد، معلوم میشود که بنای قانون گذار بر عدم گسترش موارد انحلال نکاح است. 5 : باید بین «لقاح» و «فرزندآوری» تفاوت قائل شد. درصورتیکه هر سه مرحله لقاح، پرورش و تولد فرزند در آزمایشگاه باشد، میتوان گفت فرزندآوری مصنوعی است؛ درحالیکه در بیشتر موارد چنین نیست. 6 : بارداری زوجه با روشهای نوین پزشکی، درصورتیکه مشکل از جانب وی باشد، عیب محسوب نشده و مانع فسخ است. این رهیافت میتواند پایه قیاس مستنبط العله به تنقیح مناط قطعی، برای باروری زوج با روشهای مدرن قرار گیرد. 7 : این سخن که «عرف» بارداری را منحصر به روشهای طبیعی میداند، تکیه بر مصداقهای قطعی و بیتوجهی به مصادیق دیگر است. هرچند مصداق یقینی از شرط باروری، روشهای طبیعی است؛ اما این انصراف، صرفاً بهعلت کثرت وقوع چنین مواردی است. 8 : عناوین موضوعات احکام شرعی به مصادیق طبیعی آن منحصر نیست. افرادی که با روشی «غیر طبیعی» متولد میشوند، تمام احکام نسبت و ارث و دیگر مباحث شرعی در خصوص ایشان اجرا میشود. بدون تردید با پیشرفت علم، در چشم اندازی بلند مدت، روشهای نوین، به یک امر متداول تبدیل میشوند. از طرف دیگر، در طول دوران درمان ناباروری، درصورتیکه سیر درمان، باعث مشقت زوجه شود، میتواند به استناد عسر و حرج خود را رها کند. پیشنهاد میشود بند ده اصلاح شود؛ یعنی برای رفع ابهام، درصورتیکه نظر زوجه فقط بر طبیعی بودن بارداری و عدم استفاده از روشهای مدرن است، به صراحت در ضمن عقد قید شود. | ||
کلیدواژهها | ||
ناباروری؛ طلاق؛ شرط ضمن عقد نکاح؛ شرط فرزندآوری؛ وکالت در طلاق | ||
عنوان مقاله [English] | ||
The effect of new infertility treatment methods on divorce | ||
نویسندگان [English] | ||
Mahbobe Mina1؛ Ehsan Farhadi2 | ||
1Assistant Professor of Private Law Department, Faculty of Law and Political Sciences, Shiraz University | ||
2Private Law, Faculty of Law and Political Sciences, Shiraz University | ||
چکیده [English] | ||
In this article, "The effect of new methods of infertility treatment on divorce" has been analyzed with the aim of removing ambiguity from paragraph ten of the conditions while concluding an official marriage document with a link to Islamic jurisprudence and Iranian law. The main question is that if during the marriage, the condition of having children is included and the guarantee of its fulfillment is included in the divorce, and after the marriage, the husband does not have a natural marriage, but this is possible. With the help of new medical methods, will the wife have the right to use the right to divorce or not? In other words, is the condition of fertility by natural methods or is fertility with the help of medical methods sufficient? By descriptive-analytical method and by studying the jurisprudential texts and Iranian law and jurisprudence, it was concluded that the main criterion in the condition of childbearing is "possibility" and "ability" to have children, not that childbearing must be natural. As a result, those court rulings that have stated that childbearing must be natural are contrary to jurisprudential and legal principles. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
infertility, divorce, condition during marriage, childbearing condition, power of attorney in divorce | ||
مراجع | ||
آخوندی، محمد مهدی، بهجتی اردکانی، زهره، عارفی، سهیلا، صدری ارکانی، هومن، اعرابی، محمود، زرنانی،امیرحسین، چمنی تبریز، لیلی و امید شبستری. (1386). آشنایی با لقاح طبیعی، لقاح خارج رحمی و ضرورت استفاده از گامت جایگزین در درمان ناباروری. فصلنامه پایش. 6 (4): 321-307. DOR: .20.1001.1.16807626.1386.6.4.2.5 [لینک]
ابوترابی، روشنک، رضوی، ویدا، بقازاده، شکوفه، شارق، لاله و فاطمه سادات مصطفوی. (1393). بررسی نتایج حاصل از درمان توسط تکنیکهای کمک باروری در بیمارستان شهید بهشتی اصفهان. مجله دانشکده پزشکی اصفهان. 32 (306): 1767-1781. [لینک]
اصفهانی، محمد. (1416). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام. ج 11. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
اکبریان، عبدالرسول، حقیقی، لادن. (1374). روشهای نوین تشخیص و درمان ناباروری با علت نامشخص. مجله علوم پزشکی رازی. 2 (3): 217-165. [لینک]
انصاری، محمد علی.(1420). الموسوعة الفقهیه المیسره. ج 3. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
انصاری، مرتضی. (1433). المکاسب المحرمه. ج 6. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
بهجت، محمد تقی. (1430). جامع المسائل. ج 3. قم: البهجه.
پیمانفر، عباس، سادات حسینی، سید عباس. (1398). تأثیر تکنیکهای جدید درمان ناباروری در الغای تفریق زوجین با تأکید بر رویه قضایی. فصلنامه قانونیار. 3 (10): 7-49. [لینک]
جلالوندی، نرگس، رجایی لیتکوهی، هاجر. (1400). مروری بر علتهای ناباروری و روشهای نوین درمان ناباروری. پنجمین کنفرانس بین المللی زنان، زایمان ناباروری و بهداشت روانی. 48-1. [لینک]
جوادی آملی، عبدالله. (1397). درس خارج نکاح. جلسه 62. مورخ 7/09/1397. بازیابی شده در: 31/1/1401.
حسینی احمد فداله، سیدعلی، کریمی نیا محمد مهدی، انصاری مقدم، مجتبی. (1400). بررسی فقهی حق استیلاد با نگاهی بر منابع قرآنی و روایات. مجله پژوهش و مطالعات علوم اسلامی. 3 (23): 120-102 ]لینک[
الحیدری، سید کمال. (1429). موسوعه شرح الحلقات. ج 2. قم: مؤسسه فرهنگی امام جواد علیه السلام.
خراسانی، محمد کاظم. (1429). کفایه الاصول. ج 1. قم: مؤسسه آل البیت.
خردمند، نسرین، نادی، زهرا، باعزم، مریم. (1400). نقش رادیکالهای آزاد و آنتی اکسیدانها در اختلالات باروری مردان و زنان.مجله زنان مامایی و نازایی ایران. 24 (2): 106-96.DOI: 10.22038/IJOGI.2021.18177. [لینک]
خلیلیان، شیدا، رضایی، حلیمه. (1399). نگاهی گذرا بر ناباروی و شیوههای نوین درمان، فصلنامه آزمایشگاه و تشخیص. 12 (49): 53-46. [لینک]
خمینی، روح الله. (1375). تحریرالوسیله. ج 2. تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره).
خویی، سید ابوالقاسم. (1377). اجودالتقریرات. ج 1. قم: صاحب الامر.
خویی، سید ابوالقاسم. (1419). محاضرات فی الاصول. ج 5. قم: دفتر نشر اسلامی.
دیریکوند، اشرف، دل پیشه، علی، سایهمیری، کورش. (1395). بررسی شیوع ناباروری در جهان به روش سیستماتیک. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 10 (1): 76-87. [لینک]
رحیمی، حبیب الله، صادقی، محمد جواد. (1397). ماهیت حقوقی فرزندآوری و آثار اشتراط و عدم اشتراط آن ضمن عقد نکاح. فصلنامه خانواده پژوهی. 14 (4): 496- 467. [لینک]
سامانه ملی آراء قضایی. تأثیر درمان ناباروری زوج در حق طلاق زوجه. بازیابی شده در: 1/2/1401. [لینک]
سامانه ملی آراء قضایی. درخواست طلاق زوجه به دلیل ناباروری زوج. بازیابی شده در: 1/2/1401. [لینک]
سامانه ملی آراء قضایی. درخواست طلاق زوجه بهدلیل ناباروری زوج. بازیابی شده در: 1/2/1401. [لینک]
سامانه ملی آراء قضایی. دعوای فسخ نکاح به دلیل ناباروری زوجه. بازیابی شده در: 1/2/1401. [لینک]
سبحانی، جعفر. (1429). الموجز فی اصول الفقه. ج 1. قم: مؤسسه الامام الصادق علیه السلام.
شعبانی، فاطمه، جعفری، علی. (1401). بررسی مشروعیت شرط عدم استیلاد در نکاح بر مبنای ماده 232 قانون مدنی. مجله مطالعات حقوقی. 14 (2): 277-239 .DOI: 10.22099/JLS.2022.39247.4192..] لینک[
شهید ثانی، زین الدین. (1425). مسالک الأفهام فی شرح شرایع الاسلام. ج 7. قم: دارالتفسیر.
صارمی، ابوطالب، ناظمپور، آناهیتا. (1399). بررسی اثر میزان موفقیت کلومیفن در باروری خانمهای نابارور با فاکتور تخمدانی در بیمارستان صارم از 1394 تا پایان 1396. مجله تحقیقات پزشکی صارم. 5 (2):81-75. [لینک]
طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم. (1429). حاشیه المکاسب. ج 2. قم: مؤسسه طیبه لاحیاء التراث.
علامه حلی، حسن بن یوسف. (1413). قواعد الاحکام. ج 3. قم: دفتر نشر اسلامی.
علیدوست، ابوالقاسم. (1390). فقه و عرف. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فاضل لنکرانی، محمد جواد. (1387). بررسی فقهی حقوقی تلقیح مصنوعی. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
فاضل لنکرانی، محمد. (1384). احکام پزشکان و بیماران. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
فخر المحققین، محمد بن حسن. (1430). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. ج 3. قم: اسماعیلیان.
کاتوزیان، ناصر. (1392). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: نشر میزان.
کاووسی، مریم، خادم غائبی، نیره، تنساز، مژگان، بیوس، سودابه و زهره فیضآبادی. (1397). مقایسه علل ناباروی ناشی از اختلالات تخمکگذاری در طب ایرانی و طب کلاسیک. مجله زنان، مامائی و نازایی ایران. 21 (6): 91-80 . DOI: 10.22038/IJOGI.2018.116. [لینک]
کریمینژاد، محمد حسین، گلستانی، رضوان، علوی، کاوه. (1388). نقش جا به جایی کروموزومها در ناباروری. فصلنامه ژنتیک هزاره سوم. 7 (4): 1853-1849. [لینک]
کلینی، محمد بن یعقوب (1420)، «الکافی»، ج 5، بیروت: دارالکتاب.
محقق داماد، سید مصطفی. (1389). شرط فرزندآوری و عدم آن. فصلنامه فقه پزشکی. 2 (2): 24-11. [لینک]
محقق کرکی، علی بن حسین. (1411). جامع المقاصد فی شرح القواعد. ج 13. قم: مؤسسه آل البیت.
مروارید، علی اصغر. (1410). سلسله الینابیع الفقهیه. ج 19. بیروت: دارالتراث.
مسلمی زاده، طاهره. (1393). رساله توضیح المسائل محشی امام خمینی. ج 2، مشهد: بارش.
مظفر، محمد رضا. (1423). اصول الفقه. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
مکارم شیرازی، ناصر. (1424). کتاب النکاح. ج 5. قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب.
نجفی ، محمد حسن. (1420). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. ج 30 و32. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نیک نژاد، جواد. (1394). وضعیت فقهی- حقوقی شروط راجع به فرزندآوری یا عدم فرزندآوری در نکاح. فصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی. 16 (1): 124-103. [لینک]
همدانی، آقا رضا. (1374). مصباح الفقیه فی شرح شرایع الاسلام (کتاب الصلاه). تهران: نشر حیدری. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 426 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 277 |