نیروی دریایی ایران با تأکید بر نقش کشتی پرسپولیس در امنیت خلیج‌فارس در دورۀ قاجار

منابع و مآخذ

الف. کتاب‌ها و مقالات

- آدمیت، فریدون (1362)، امیرکبیر و ایران، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.

- آل داوود، سید علی (1371)، نامه­های امیر کبیر به انضمام رسالۀ نوادر الامیر، تهران: نشر تاریخ ایران.

- اعتماد­السلطنه، محمدحسن‌خان (1350)، تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، ج3، تهران: دنیای کتاب.

- افشار سیستانی (1377)، جزیره هندورابی و دریای پارس و نگاهی به جزیره فارو و قارورگان، تهران: انتشارات روزبه.

- اقبال، عباس (1328)، مطالعاتی در باب بحرین و جزایر و سواحل خلیج فارس، تهران: چاپخانه مجلس.

- اقتداری، احمد (1389)، خلیج فارس از دیرباز تاکنون، تهران: انتشارات امیرکبیر.

- امیری، حیدر (1394)، سیری در شخصیت و مبارزات زایر خضرخان اهرمی (تنگستانی) امیر اسلام در جنگ جهانی اول، بوشهر: انتشارات خانه ریاضیات.

- بینا، علی‌اکبر (1369)، «تاریخ دوهزار و پانصد سالۀ خلیج فارس»، مجموعه مقالات خلیج فارس مرکز مطالعات خلیج فارس، دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی وابسته به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

- پاتر، لارنس جی (1393)، تاریخ خلیج فارس از قدیم­ترین دوران تاکنون، ترجمۀ محمد آقاجری، تهران: انتشارات ققنوس.

- پیرا، فاطمه (1388)، «جایگاه آلمان در قرارداد 1907م. روس و انگلیس»، مجموعه مقالات ایران در سیاست جهانی در آغاز قرن بیستم، به کوشش منیر قادری و زیر نظر داریوش رحمانیان، تهران: خانه کتاب.

- تحولات صفحات جنوبی ایران (1381)، به کوشش محمد باقر وثوقی، تهران: انتشارات مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.

- جمال­زاده، محمدعلی (1367)، گنج شایگان، تهران: انتشارات کتاب تهران.

- جناب، محمدعلی (1349)، خلیج فارس، نفوذ بیگانگان و رویدادهای سیاسی 1875-1900م، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی.

- حسینی فسایی، میرزا حسن (1382)، فارسنامه ناصری، تصحیح منصور رستگار فسایی، ج2، تهران: امیرکبیر.

- حمیدی، سید جعفر (1378)، بوشهر در مطبوعات عصر قاجار، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.

- ................................ (1380)، فرهنگ‌نامه بوشهر، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

- خورموجی، محمدجعفر (1344)، حقایق الاخبار ناصری، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: کتابفروشی زوار.

- رائین، اسماعیل (1356)، دریانوردی ایرانیان، ج2، تهران: انتشارات جاویدان.

- سپهر، عبدالحسین‌خان (1386)، مرات الوقایع مظفری، تصحیح عبدالحسین نوایی،ج1، 2، تهران: میراث مکتوب.

- ستاندیش، جان (1383)، ایران و خلیج فارس، ترجمۀ عبدالرضا سالار بهزادی، تهران: نشر نی.

- سدیدالسلطنه، محمدعلی‌خان (1342)، بندرعباس و خلیج فارس اعلام الناس فی احوال بندر عباس، تصحیح احمد اقتداری، تهران: انتشارات دنیای کتاب.

- ....................................................... (1362)، سفرنامه سدیدالسلطنه (التدقیق فی سیر الطریق)، تصحیح و تحشیه احمد اقتداری، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار یزدی.

- ....................................................... (1371)، سرزمین­های شمالی پیرامون خلیج فارس و دریای عمان در صد سال پیش، تعلیقات احمد اقتداری، تهران: انتشارات جهان معاصر.

- سترانگ، ویلیام تئودور (1385)، حکومت شیخ خزعل‌بن جابر و سرکوب شیخ‌­نشین خورستان: بررسی عملکرد امپریالیسم بریتانیا در جنوب غربی ایران 1897-1925م/ 1276-1304هـ.ق، ترجمۀ صفاءالدین تبرائیان، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.

- سعادت، محمدحسین (1390)، تاریخ بوشهر، تصحیح و تحقیق عبدالرسول خیراندیش و عمادالدین شیخ الحکمایی، تهران: انتشارات میراث مکتوب.

- شمیم، علی‌اصغر (1374)، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: انتشارات مدبر.

- شیبانی، میرزا ابراهیم (1366)، منتخب التواریخ، تهران: انتشارات علمی.

- ظهیرنژاد ارشادی، مینا (1375)، گزیده اسناد خلیج فارس، ج5، تهران: اداره انتشارات وزارت امور خارجه.

- ........................................ (1376)، گزیده اسناد روابط ایران و آلمان، ج1، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

- فرامرزی، احمد (1346)، راه‌آهن اروپا و خلیج فارس، به کوشش حسن فرامرزی، تهران: انتشارات داورپناه.

- کاکس، سرپرسی (1377)، گزارش­های سالانه سرپرسی کاکس سرکنسول انگلیس در بوشهر (1905-1911م/ 1329-1333ق)، ترجمه حسن زنگنه، قم: انتشارات پروین با همکاری مرکز بوشهرشناسی.

- کتاب آبی: گزارش­های محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس درباره انقلاب مشروطه ایران (1363)، به کوشش احمد بشیری، ج3، تهران: نشر نو.

- کرزن، جرج ناتانیل (1380)، ایران و قضیه ایران، ترجمۀ غلامعلی وحید مازندرانی، ج2، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

- لوریمر، جان گوردون (1394)، سواحل خلیج فارس (بوشهر، دشتستان، تنگستان، دشتی، لیراوی، حیات‌داود، رود حله، انگالی، شیبکوه)، ترجمۀ عبدالرسول خیراندیش، تهران: آباد بوم.

- لیتل فیلد، هنری ویلسون (1373)، تاریخ اروپا از 1815 به بعد، ترجمۀ فریده (قرچه‌داغی) صحیحی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

- لیتن، ویلهلم (1367)، ایران از نفوذ مسالمت‌آمیز تا تحت‌الحمایگی: اسناد و حقایقی درباره تاریخ نفوذ اروپاییان در ایران (1860-1919)، ترجمه مریم میر احمدی، تهران: انتشارات معین.

- مشایخی، عبدالکریم (1392)، ناخدا عباس دریانورد، قم: انتشارات صحیفه خرد.

- نائبیان، جلیل (1372)، روابط ایران با دول خارجی در دوره قاجار، تهران: انتشارات فردادبه.

- نشات، صادق (1345)، تاریخ سیاسی خلیج فارس، تهران: کانون کتاب.

- نعمتی، نورالدین، علی‌اکبر کجباف و مرتضی دهقان‌نژاد (1389)، «روابط ایران و آلمان 1850 تا 1918م/ 1274 تا 1336ق»، فصلنامه سیاست، شماره 4، صص335-350.

- نوایی، عبدالحسین (1369)، ایران و جهان از قاجاریه تا پایان عصر ناصری، تهران: انتشارات هما.

- وادالا، ر. (1364)، خلیج فارس در عصر استعمار، ترجمۀ شفیع جوادی، تهران: انتشارات سحاب.

- وثوقی، محمدباقر (1384)، تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار، تهران: انتشارات سمت.

- ویلسون، آرنولد (1366)، خلیج فارس، ترجمۀ محمد سعیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

- هدایت، مهدیقلی‌خان (1361)، خاطرات و خطرات، تهران: انتشارات زوار.

- ......................................... (1363)، گزارش ایران، تهران: انتشارات نقره.

ب. روزنامه  ­ها

- حبل ­المتین (پنج شنبه 23 ربیع‌الاول 1316/ 11 آگوست 1898)، سال ششم، شماره 34، کلکته.

- .................. (دوشنبه 11 ربیع‌الثانی 1316/ 29 آگوست 1898)، سال ششم، شماره 38، کلکته.

- مظفری (یکشنبه 14 شوال 1319/ 24 ژوئیه 1902)، سال اول، شماره 4، بوشهر.

- ............... (چهارشنبه 22 جمادی‌الثانی 1320/ 27 آگوست 1902)، سال دوم، شماره 9، بوشهر.

- ............... (یکشنبه 24 ذی‌قعده 1328/ 27 نوامبر1910م)، سال دهم، شماره 26، بوشهر.

- نسیم جنوب (شنبه 14/ 7/ 1385)، سال چهارم، شماره17، بوشهر.

- یادگار جنوب (شنبه6 رمضان 1329/ 31 آگوست 1911)، سال اول، شماره 12، تهران.

 ج. منابع لاتین

-  Lorimer, J. G. (1908-1915), Gazetteer of the Persian Gulf, Oman and central Arabia, Vol .1, part IA Historical , Calcutta, Republished by grey International West Mead, England.

- Martin, B. G. (1959), German- Persian Diplomatic Relations 1873- 1912 , Hague.

- Politicai Diaries of the Persian Gulf 1904-1965, (1990), Vol 1, archive edition, Oxford: Redwood burn press.

List of sources with English handwriting

 A) Books and Articles

-        Ādamīyyat, Firaydūn (1362 Š.), Amīr Kabīr va Īrān, Tehran: Širkat-e Sahāmi-ye Entišārāt-e Ḵārazmī. [In Persian]

-        Āle Dāwūd, Sayyed ‘Alī (1371 Š.), Nānmahā-ye Amīr Kabīr bi Enżimām-e Risāla-ye Navādir al-Amīr, Tehran: Našr-e Tārīḵ-e Īrān. [In Persian]

-        Afšār Sīstānī, Īraĵ (1377 Š.), ĵazīra-ye Hindorābī va Drayā-ye Pārs va Nigāhī bi ĵazīra-ye Fāro va Qārūgān, Tehran: Entišārāt-e Rūzbih. [In Persian]

-        Amīrī, Ḥeidar (1394 Š.), Sairī dae Šaḵsīat va Mobārizāt-e Zāyir ḵiżr ḵān Ahramī (Tangistānī) Amīr Eslām dar ĵang-e ĵahānī-ye Avval, Bushehr: Entišārāt-e ḵāna-ye Rīāżīāt. [In Persian]

-        Bīnā, ‘Alī Akbar (1369 Š.), “Tārīḵ-e Do Hizār va Pānṡad Sāla-ye ḵalīĵ-e Fārs”, Mojmū ‘a Magālāt-e ḵalīĵ-e Fārs Markaz-e Moṯāli‘āt-e ḵalīĵ-e Fārs, Daftar-e Moṯāli‘āt-e Sīāsī va Beinalmillī Vābasta bi Vizārat-e Omūr-e ḵāriĵa-e ĵomhūrī-ye Eslānī-ye Īrān, Tehran: Entišārāt-e Vizārat-e Omūr-e ḵāraĵa. [In Persian]

-        Cox, Sir Percy (1377 Š.), Gozārišhā-ye Sālāna-ye Sir Percy Cox Sar Konsūl-e Engilīs dar Būšihr (1905-1911 AD./1329-1333 AH.), translated by Ḥasan Zangana, Qom: Entišārāt-e Parvīn, Markaz-e Būšihršināsī. [In Persian]

-        Eqbāl, ‘Abbas (1328 s.), Moṭāli ‘ātī darbāba Baḥraīn va ĵazāyir va Savāḥil-e ḵalīĵ-e Fars, Tehran: Čāpḵāna-ye Maĵlis. [In Persian]

-        Eqtidārī, Aḥmad (1389 Š.), ḵalĵ-e Fārs az Dīrbāz tā Konūn, Tehran: Amīr Kabīr. [In Persian]

-        Etimād al-Ṡalṭana (Moḥammad Ḥasan ḵān) (1350 Š.), Tārīḵ-e Montaẓam-e Nāṡirī, Edited by Moḥammad Esmāīl Riżvānī, Vol. 3, Tehran: Donyā-ye Kitāb. [In Persian]

-        Farāmarzī, Aḥmad (1346 Š.), Rāh Āhan-e Orūpā va ḵalīĵ-e Fārs, Edited by Ḥasan Farāmarzī, Tehran: Entišārāt-e Dāvapanāh. [In Persian]

-        Ḥamīdī, Sayyed ĵafar (1378 Š.), Bushihr dar Maṭbū ‘āt-e ‘Aṡr-e Qāĵār, Tehran: Moasisa-ye Moṭāli‘āt-e Tārīḵ-e Mo‘āṡir Īrān. [In Persian]

-        Ḥamīdī, Sayyed ĵafar (1380 Š.), Farhangnāma-ye Bushihr, Tehran: Sāzmān-e Čāp va Entišārāt-e Vizārat-e Farhang va Eršād-e Eslāmī. [In Persian]

-        Hidāyat, Mehdīqolī ḵān (1361 Š.), ḵāṭirāt va ḵaṭarāt, Tehran: Zavvār. [In Persian]

-        Hidāyat, Mehdīqolī ḵān (1363 Š.), Gozāriš-e Īrān, Tehran: Noqra. [In Persian]

-        Ḥosseinī Fasāīī, Mīrzā Ḥasan (1382 š.), Fārsnāma-ye Nāṡirī, Edited by Manṡūr Rastigār Fasāīī, Vol. 2, Tehran: Amīr Kabīr. [In Persian]

-        Ĵamālzāda, Moḥammad ‘Alī (1367 Š.), Ganĵ-e Šāygān, Tehran: Entišārāt-e Kitāb-e Tehrān. [In Persian]

-        Ĵināb, Moḥammad ‘Alī (1349 Š.), ḵalīĵ-e Fārs, Nofūḏ-e Bīgānigān  va Rūydādhā-ye Sīāsī 1875-1900 AD., Tehran: Entišārāt-e Peĵūhišgāh-e ‘Olūm-e Ensānī va Moṭāli‘āt-e Farhangī. [In Persian]

-        Kitāb-e Ābī: Gozārišhā-ye Maḥramāna-ye Vizārat-e Omūr-e ḵāriĵa-ye Engilīs darbāra-ye Enqilāb-e Mašrūṭa-ye Īrān (1363 s.), Edited by Aḥmad Bašīrī, Vol. 3, Tehran: Našr-e No. [In Persian]

-        ḵormūĵī, Moḥammad ĵafar (1344 s.), Ḥaqāyiq al-Aḵbār-e Nāṡirī, Edited by Ḥossein ĵadīv ĵām, Tehran: Zavvār. [In Persian]

-        Mašāyiḵī, ‘Abdulkarīm (1392 š.), Nāḵodā ‘Abbās Daryānavard, Qom: Entišārāt-e Ṡaḥīfa-ye ḵirad. [In Persian]

-        Nāyibīān, ĵalīl (1372 Š.), Ravābiṭ-e Īrān bā Doval-e ḵārīĵī dar Dora-ye Qāĵār, Tehran: Entišārāt-e Fardādbih. [In Persian]

-        Navāīī, ‘Abulḥossein (1369 sd.), Īrān va ĵahān az Qāĵārīyya tā Pāyān-e ‘Aṡr-e Qāĵār, Tehran: Entišārāt-e Homā. [In Persian]

-        Ni‘matī, Nūr Al-Dīn; Kaĵbāf, ‘Alī Akbar; Dihqānnižād, Mortażā (1389 Š.), “Ravābiṭ-e Īrān va Ālmān 1850 tā 1918/ AD. 1274 tā 1336 AH.”, Faṡlnāma-ye Sīāsat, No. 4, pp. 335-350. [In Persian]

-        Nišāt, Ṡādiq (1345 š.), Tārīḵ-e Sīāsī-ye ḵalīĵ-e Fārs, Tehran: Kānūn-e Kitāb.

-        Pīrā, Faṭima (1388 Š.), “ĵāygāh-e Ālmān dar Qarārdād-e 1907 AD. Rūs va Engilīs”, Maĵmū ‘a Maqālat-e Īrān dar Sīāsat-e ĵahānī dar Āḡāz-e Qarn-e Bīstom, Edited by Monīr Qādirī, Dārūš Raḥmānīān, Tehran: ḵāna-ye Kitāb.

-        Rāīīn, Esmā ‘īl (1356 Š.), Daryānavardī-ye Īrānīān, Vol. 2, Tehran: ĵāvīdān. [In Persian]

-        Sa‘ādat, Moḥammad Ḥossein (1390 Š.), Tārīḵ-e Bušihr, Edited by ‘Abdulrasūl ḵairandīš va ‘Emād al-Din Šaiḵ al-ḥokamāīī, Tehran: Entišārāt-e Mīrāṯ-e Maktūb. [In Persian]

-        Sadīd al-Salṭana, Moḥammad ‘Alī ḵān (1342 Š.), Bandar ‘Abbās va ḵalīĵ-e Fārs A‘alām al-Nās fi Aḥvāl-e Bandar ‘Abbās, Edited by Aḥmad Eqtidārī, Tehran: Entišārāt-e Donyā-ye Kitāb. [In Persian]

-        Sadīd al-Salṭana, Moḥammad ‘Alī ḵān (1362 Š.), Safarnāma-ye Sadīd al-Salṭana (al-Tadqīq fi Sair al-Ṯarīq), Edited by Aḥmad Eqtidārī, Tehran: Entišārāt-e Doktor Maḥmūd Afšār Yazdī. [In Persian]

-        Sadīd al-Salṭana, Moḥammad ‘Alī ḵān (1371 Š.), Sarzamīnhā-ye Šomālī Pīrāmūn-e ḵalīĵ-e Fārs va Daryā-ye Ommān dar Ṡad Sāl Pīš, Edited by Aḥmad Eqtidārī, Tehran: Entišārāt-e ĵahān-e Mo‘āṡir. [In Persian]

-        Sipihr, ‘Abdulḥossein ḵān (1386 Š.), Mirāt al-Vaqāya‘ Moẓafarī, Edited by ‘Abdulhossein Navāīī, Vol. 1-2, Tehran: Mīrāṯ Maktūb. [In Persian]

-        Šaibānī, Mīrzā Ebrāhīm (1366 Š.), Montaḵab al-Tavārīḵ, Tehran: ‘Elmī.

-        Šamīm, ‘Alī Aṡḡar (1374 Š.), Īrān dar Dora-ye Salṭanat-e Qāĵār, Tehran: Modabbir. [In Persian]

-        Taḥavolāt-e Ṡafaḥāt-e ĵonūbī-ye Īrān (1381 Š.), Edited by Moḥammad Bāqir Voṯūqī, Tehran: Entišārāt-e Markaz-e Asnād va Tārīḵ-e Dīplomāsī. [In Persian]

-        Voṯūqī, Moḥammad Bāqir (1384 Š.), Tārīḵ-e ḵalīĵ-e  Fārs va Mamālik-e Hlĵavār, Tehran: Samt.Ẓahīrnižād Eršādī, Mīnā (1375 s.), Gozīda-ye Asnād-e ḵalīĵī-e Fārs, Vol. 5, Tehran: Edāra-ye Entīšārāt-e Vizārat-e Omūr-e ḵāriĵa. [In Persian]

-        Ẓahīrnižād Eršādī, Mīnā (1376 s.), Gozīda-ye Asnād-e Ravābiṭ-eĪrān va Ālmān, Vol. 1, Tehran: Entīšārāt-e Vizārat-e Omūr-e ḵāriĵa. [In Persian]

B) Periodicals

-        Habl al-Matīn (Panĵšanba 23 Rabi ‘ al-Avval 1316/11 August 1898), 6, No. 34, Kolkata.

-        Habl al-Matīn (Došanba 11 Rabi ‘ al-Ṯānī 1316/29 August 1898), 6, No. 38, Kolkata.

-        Moẓafarī (Yikšanba 14 Šavvāl 1319/ 24 July 1902), 1, No. 4, Bushehr.

-        Moẓafarī (Čahāršanba 22 ĵomādī al-Ṯānī 1320/ 27 August 1902), 2, No. 9, Bushehr.

-        Moẓafarī (Yikšanba 24 Ḏīqa‘da 1328/ 27 November 1910), 10, No. 26, Bushehr.

-        Nasīm-e ĵonūb (Šanba 1385/7/14), 4, No. 17, Bushehr.

-        Yādigār-e ĵonūb (Šanba 6 Ramażān 1329/ 31 August 1911), 1, No. 12, Tehran.

Books in English, German and French

-          Curzun, George Nathaniel (1966), Persia and the Persia Question, London: Frank and Co.

-          Litten, Wilhelm (1920), Persien von der "pénétration pacifique" zum "Protektorat": Urkunden und Tatsachen zur Geschichte der europäischen "pénétration pacifique" in Persien 1860-1919, Berlin : W. de Gruyter.

-          Littlefield, Henry Wilson (1969), History of Europe since 1815, New York: Barnes & Noble.

-          Lorimer, J. G. (1908-1915), Gazetteer of the Persian Gulf, Oman and central Arabia, Vol .1, Part IA, Historical, Calcutta, Republished by grey International West Mead, England.

-          Martin, B. G. (1959), German- Persian Diplomatic Relations 1873- 1912, Hague.

-          Political Diaries of the Persian Gulf 1904-1965, (1990), Vol 1, archive edition, Oxford: Redwood burn press.

-          Potter, Lawrence G. (2009), The Persian Gulf in History, New York: Palgrave Macmillan.

-          Standish, John F. (1998), Persia and the Gulf: Retrospect and Prospect, Palgrave MacMillan.

-          Strunk, William Theodore (1977), The reign of Shaykh Khazal ibn Jabir and the suppression of the principality of Arabistan: a study in British imperialism in southwestern Iran 1897-1925, Bloomington.

-          Wilson, Arnold T. (1928), The Persian Gulf: an Historical Sketch from the Earliest time to the Bringing of the Twentieth Century, Oxford: Clarendon Press.

Vadala, Ramire-Pie-Maxime (1920), Le Gulf Persique, Paris.