چگونگیِ به شاهی رسیدن یزدگرد سوم (ارزیابی منابع تاریخی با تاکید بر شاهنامه)

منابع و مآخذ

- ابن‌بطریق، سعید (1909م)، التاریخ المجموع علی التحقیق و التصدیق، ویرایش لویس شیخو، ج2، بیروت: الآباء الیسوعین.

- اشپولر، برتولد (1388)، «تکوین تاریخ­نگاری ایرانی»، تاریخ­نگاری در ایران، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: گستره، صص 9-18.

- اصفهانی، حمزۀ‌بن الحسن (1844م)، تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء، ویرایش گوتوالد، لایپزیگ.

- امیدسالار، محمود (1396)، بوطیقا و سیاست در شاهنامه، ترجمۀ فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، تهران: محمود افشار و سخن.

- بلعمی، ابوعلی (1386)، تاریخ بلعمی، ویرایش ملک‌الشعرای بهار و محمد پروین گنابادی، تهران: هرمس.

- بهار، محمدتقی (1379)، «فردوسی»، فردوسی­نامه، به کوشش محمد گلبن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص 21- 98.

- بیرونی، ابوریحان محمدبن احمد (1878م)، آثار الباقیه عن القرون الخالیه، ویرایش ادوارد زاخائو، لایپزیگ.

- ثعالبی، ابومنصور عبدالملک‌بن محمد (1900م)، غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم، مقدمه، ویرایش و ترجمۀ فرانسوی هرمان زوتنبرگ، پاریس.

- حصوری، علی(1371)، آخرین شاه، [بی‌جا]: نشر مؤلف.

- خالقی مطلق، جلال (1376)، «در پیرامون منابع فردوسی»، ایران‌شناسی، سالدهم، صص512-539.

- ................................... (1386)، «از شاهنامه تا خداینامه (جستاری دربارۀ مآخذ مستقیم و غیرمستقیم شاهنامه)»، نامۀ ایران باستان، سال هفتم، شمارۀ 1و2، صص3-119.

- دریایی، تورج (1383)، شاهنشاهی ساسانی، ترجمۀ مرتضی ثاقب­فر، تهران: ققنوس.

- ........................ (1391)، «سندیت تاریخی شاهنامه»، ناگفته­های امپراتوری ساسانیان، ترجمۀ آهنگ حقانی و محمود فاضلی بیرجندی، تهران: کتاب پارسه، صص91-109.

- دینوری، ابوحنیفه احمدبن داود (1888م)، اخبار الطوال، ویرایش ولادیمیر گیرگاس، لیدن: بریل.

- رجبی، پرویز (1382)، هزاره­های گمشده، ج5، تهران: توس.

- زرین­کوب، عبدالحسین (1388)، تاریخ مردم ایران: ایران قبل از اسلام، کشمکش با قدرتها، تهران: امیرکبیر، چ11.

- زند، زاگرس (بهار و تابستان 1392)، «سبک تاریخ نویسی شاهنامۀ فردوسی»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، سال نهم، شمارۀ 15، صص 77-99.

- ......................... (اردیبهشت 1398)، « نامه­های رستم در شاهنامه؛ تاریخ یا افسانه؟»، مجموعه مقالات همایش بین­المللی شاهنامه در گذر جادۀ ابریشم، مشهد.

- شهبازی، علیرضا شاپور (1389)، تاریخ ساسانیان: ترجمۀ بخش ساسانیان از کتاب تاریخ طبری و مقایسۀ آن با تاریخ بلعمی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

- .......................................... (1390)، زندگینامۀ تحلیلی فردوسی، ترجمۀ هایده مشایخ، تهران: هرمس.

- طبری، ابوجعفر محمد­بن جریر (1403ق/1983م)، تاریخ الطبری (المعروف بتاریخ الامم و الملوک)،ج1،بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات (براساس چاپ لیدن: بریل، 1879-1900م)، چ4.

- فردوسی، ابوالقاسم (1393)، شاهنامه، پیرایش جلال خالقی ­مطلق، ج2، تهران: سخن.

- ................................ (1971)، شاهنامه، ویرایش آ. برتلس و ع. نوشین، ج9، مسکو: آکادمی علوم اتحاد شوروی.

- کریستین­سن، آرتور امانوئل (1379)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، تهران: دنیای کتاب، چ10.

- کولسنیکف، ا. ای. (1389)، ایران در آستانۀ سقوط ساسانیان، ویراستۀ پیگولوسکایا، ترجمۀ محمدرفیق یحیایی، تهران: کندوکاو.

- گردیزی، ضحاک (1384)، زین الاخبار، به اهتمام رحیم رضازاده ملک، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

- ماهیار نوابی، یحیی (1357)، «روز مرگ یزدگرد شهریار و درازای پادشاهی او»، شاهنامه­شناسی1، تهران: بنیاد شاهنامه­شناسی، صص 38- 43.

- محمدی ملایری، محمد (1379)، تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، ج1، تهران: توس، چ2.

- مسعودی، ابوالحسن­ علی­بن ­حسین (1862م)، مروج ­الذهب و معادن­ الجوهر، ویرایش و ترجمۀ فرانسوی باربیه دومینارد و پاروه دوکرتیه، ج2، پاریس.

- مسکویه رازی، ابوعلی (1369)، تجارب الامم، ترجمۀ ابوالقاسم امامی، ج1، تهران: سروش.

- مقدسی، مطهر­بن­ طاهر (1903م)، البدء و التاریخ، ویرایش و ترجمۀ فرانسوی کلمان هوار، ج3، پاریس.

- مجهول المؤلف (1374)، نهایۀ ­الارب فی تاریخ ­الفرس و العرب، به کوشش محمد­تقی دانش­پژوه، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

- نولدکه، تئودور (1388)؛ تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، ترجمۀ عباس زریاب خویی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ سوم.

- یعقوبی، احمدبن ابی­یعقوب (1883م)، تاریخ یعقوبی، ویرایش تئودور هوتسما، ج1، لیدن: بریل.

 - A Short Chronicle on the End of the Sasanian Empire and Early Islam(2016), Edition,    Translation and Commentary by Nasir al-Kaʻbi, Piscataway, NJ: Gorgias Press.

- Frye, R. N.(1983), "The political History of Iran under the Sasanians", The Cambridge History of Iran, vol III(1), ed. E. Yarshater, Cambridge: Cambridge University Press.

- Howard-Johnston, James(2008), "State and Society in Late Antique Iran" in: The Sasanian Era, ed. By Vesta Sarkhosh Curtis and Sarah Stewart, London: I. B. Tauris, pp.118, 129.

- Pourshariati, Parvaneh(2008), Decline and fall of the Sasanian empire: the Sasanian-Parthian confederacy and the Arab conquest of Iran, London- New York: I. B. Tauris.

- Seert(1983), Histoire Nestorienne (chronique de Seert), Deuxieme Partie II, Texte Arabe Publie Par: S.G. Mgr. Addai Scher, Turnhout: Patrologia Orientalis.

- Sebeos(1999),The Armenian History, tr. R.W.Thomson, Liverpool: Liverpool University press.

- Theophanes(1982),The Chronicle: An English translation of anni mundi 6095- 6305(A.D. 602-813), by Harry Turtledove, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

List of sources with English handwriting

-       Bahār, Mohammad Taqī (1379 Š.), “Ferdowsī,” Ferdowsīnama, edited by Mohammad Golbon, Tehran: Vezārat-e Farhanf va Eršād-e Eslāmī. [In Persian]

-       Bal‘amī, Abu ‘Alī (1386 Š.), Tārīk-e Bal‘amī, edited by Malek al-Šo‘arā /bahār and Mohammad Parvīn Gonābādī, Tehran: Hermes. [In Persian]

-       Bīrūnī, Abu Reyhān Mohammad b. Ahmand (1878), Āṯār al-Bāqīa ‘an al-Qorūn al-Ḵālīa, edited by C. Eduard Sachau, London.

-       Daryaee, Touraj (1391), “Sanadīat-e Tārīḵi-e Šāhnāma,” Nāgofte-hā-ye Emperāturī-e Sāsānīān, translated by Āhang Haqqānī and Mahmud Fāżelī Bītjandī, Tehran: Ketāb Pārsa, pp. 91-109. [In Persian]

-       Dīnevarī, Abu Ḥanīfa Ahmad b. Dāvūd (1888), Kitab al-aḵbār al-ṭival, edited by Vladimir Guirgass, Leiden: Brill.

-       Ferdowsi, Abulqāsem (1393), Šāhnāma, edited by Jalāl Ḵāleqī Moṭlaq, Vol. 2, Tehran: Soḵan. [In Persian]

-        Ferdowsi, Abulqāsem (1971), Šāhnāma, edited by A Bertles, translation supervised by A Noushin, Moscow: Institute of Oriental Studies. [In Persian]

-       Gardīzī, Żahāk (1384 Š.), Zain al-Aḵbār, edited by Raḥīm Rezāzāda Māhyār Navābī, Yahyā (1357 Š.), “Rūz-e Marg-e Yazdgerd-e Šarīār va Derāzā-ye Pādešāhī-e Ou,” Šāhnāma Šenāsī 1, Tehran: Bonyād-e Šāhnāma Šenāsī, pp. 38-43. [In Persian]

-       Ḥamza Eṣfahānī, Ibn Hasan (1844), Tārīḵ Senī Molūk al-Arż va al-Anbīā, edited by M. E. Gottwaldt, Liegzig.

-       Ḥaṣūrī, ‘Alī (1371 Š.), Āḵarīn Šāh. [In Persian]

-       Ibn Beṭrīq, Sa‘īd (1909), al-Tārīḵ al-Majmo’ ‘ala al-Taḥqīq va al-Taṣdīq, Vol. 2, edited by Louis Cheikho, Beirut: al-Ābā al-Yasūīn.

-       Ḵāleqī Moṭlaq, Jalāl (1386 Š.), “Az Šāhnāma tā Ḵodāynāma (Jostārī darbāra-ye Maḵaḏa Mostaqīm va Ḡair-e Mostaqīm-e Šāhnāma,” Nāma Īrān-e Bāstān, 7, No. 1 & 2, pp. 3-119. [In Persian]

-       Ḵāleqī Moṭlaq, Jalāl (1376 Š.), “Dar Pīrāmūn-e Manāb’e Ferdowsī,” Īrānšenāsī, 10, pp. 512-539. [In Persian]

-       Ṯa’ālabī, Abu Mansūr ‘Abd al-Malek b. Mohammad b. Esma’īl (1900), Ḡorar Aḵbār Molūk al-Fors va Sīarehom, edited and French translation by Herman Zutenberg, Paris.

-       Rajabī, Parvīz (1382 Š.), Hezāra-hā-ye Gomšoda, Vol. 5, Tehran: Tūs. [In Persian]

-       Šahbāzī, ‘Alīrezā Šāpur (1389), Tārīḵ-e Sāsānīān: Tarjoma-ye Baḵš-e Sāsānīānaz Ketāb-e Tarīḵ-e Ṭabarī vaMoqāyesa-ye ān bā Tarīḵ-e Bal’amī, Tehran: Markaz-e Našr-e Dānešqāhī. [In Persian]

-       Ṭabarī, Abu Jafar Mohammad b. Jarīr (1403/1983), Tārīḵ al- Ṭabarī, Beirut Moasesa al-‘Elmī l-Maṭbu’āt.

-       Maqdasī, Moṭahar b. Ṭāher (1901), al-Bada va al-Tārīḵ, Vol. 3, edited and translated by Clément Huart, Paris.

-       Mas‘ūdī, Abulhasan ‘Alī b, Hossein (1862), Morūj al-Ḏahab va Ma‘āden al-Javāher, Vol. 2, edited and French translated by by Barbier de Meynard and Pavet de Courteille, Paris.

-       Meskūya Rāzī, Abu ‘Alī (1369 Š.), Tajāreb al-Umam, translated by Abulqasem Emāmī, Vol. 1, Tehran: Sorūš. [In Persian]

-       Mohammadī Malāyerī, Mohammad (1379), Tārīḵ va Farhang-e Īrān dar Dorān-e Enteqāl az ‘Aṣr-e Sāsānī ba Aṣr-e Eslāmī, Tehran: Tūs. [In Persian]

-       Nehāyat al-Erab fi Tārīḵ al-fors va al-‘Arab, edited by Mohammad Taqī Dānešpejūh, Tehran: Anjoman-e Āṯār vaMafāḵer-e Farhangī. [In Persian]

-       Qāsemnejād, ‘Alī (1376 Š.), Farhangnāma-e Adab-e Fārsī, Dānešnāma-e Adab-e Fārsī, Vol. 2, Edited by Hasan Anuša. [In Persian]

-       Spuler, Bertold (1388 Š.), “Takvīn-e Tārīḵnegārī-e Īrānī,” Tārīḵnegārī dar Īrān, translated by Ya’qūb Āžand, Teharn: Gostara, pp. 9-18. [In Persian]

-       Ya’qūbī, Ahmad b. Abī Ya’qūb b. Jafar b, Vahab (1883), Tārīḵ-e Yaqūbī, Vol. 1, edited by Martijn Theodoor Houtsma, Lieden: Brill.

-       Zand, Zagros (1392 Š.), Nāmehā-ye Rostam dar Šāhnāma; Tārīḵ yā Afsāna?’” Majmū’a Maqālāt-e Hamāyeš-e Beyn al-melalī-e Šāhnama dar Goḏar-e Jād-eAbrīšam, Mashahd, Ordībehešt. [In Persian]

-       Zand, Zagros (1392 Š.), “Sabk-e Tārīḵnevīsī-e Šāhnama-e Ferdowsī,” Pejuhešnama-ye Adabī Ḥamāsī, 9, No. 15, (Spring-Summer), pp. 77-99. [In Persian]

-       ZarrinKūb, Abdulhossien (1388 Š.), Tārīḵ-e Mardom-e Īrān, Vol. 1: Īrān Qbl az Wslām, Kešmakeš bā Qodrat-hā, Tehran: Amīr Kabīr. [In Persian]

References in English, French and German

-       A Short Chronicle on the End of the Sasanian Empire and Early Islam (2016), Edition,    Translation and Commentary by Nasir al-Kaʻbi, Piscataway, NJ: Gorgias Press.

-       Christensen, Arthur (1936), L’Iran sous les Sassanides, Copenhagen.

-       Daryaee, Touraj (2012), The Sasanian Empire (224–651 CE), Oxford: Oxford University Press.

-       Frye, R. N. (1983), "The political History of Iran under the Sasanians", The Cambridge History of Iran, Vol. III (1), edited by E. Yarshater, Cambridge: Cambridge University Press.

-       Howard-Johnston, James (2008), "State and Society in Late Antique Iran" in: The Sasanian Era, edited by Vesta Sarkhosh Curtis and Sarah Stewart, London: I. B. Tauris, pp.118, 129.

-       Kolesnikov, A. I. (1970), Iran v Nachale VII Veka, Moscow: Palestinskii Sbornik.

-       Nöldeke, Theodor (1973), Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden. Aus der arabischen Chronik des Tabari übersetzt, Leiden: Brill.

-       Omīdsālār, Mahmoud (2011), “Poetics and Politics of Iran's National Epic,” the Shahnameh, USA: Palgrave Macmillan.

-       Pourshariati, Parvaneh(2008), Decline and fall of the Sasanian empire: the Sasanian-Parthian confederacy and the Arab conquest of Iran, London- New York: I. B. Tauris.

-       Sebeos(1999),The Armenian History, tr. R.W.Thomson, Liverpool: Liverpool University press.

-       Seert (1983), Histoire Nestorienne (chronique de Seert), Deuxieme Partie II, Texte Arabe Publie Par: S.G. Mgr. Addai Scher, Turnhout: Patrologia Orientalis.

-       Shapur Shahbazi, A. (1991), Ferdowsi: A Critical Biography, Mazda Publishers.

-       Theophanes (1982), The Chronicle: An English translation of anni mundi 6095- 6305(A.D. 602-813), by Harry Turtledove, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.