1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران
2دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران
چکیده
تفسیر اخلاقی، یکی از گونه های متمایز تفسیر قرآن کریم است و از جمله مهمترین مؤلفه-های این مکتب تفسیری، مبانی و زیرساختهای معرفتی آن محسوب می شود. اعتقاد به وحیانی بودن قرآن، حجیت ظواهر قرآن و جواز تفسیر آن که از مبانی عام تفسیری است، در تفسیر اخلاقی قرآن نیز وجود دارد اما آنچه رویکرد اخلاقی به تفسیر قرآن را از سایر رویکردهای تفسیری متمایز میکند، مبانی خاص آن است که مهمترین آنها عبارتند از: هدایت بخشی و انسانسازی قرآن، انحصار کمال انسانی در اخلاقمداری، ملازمۀ مفاهیم قرآنی با فضایل اخلاقی، اشتمال تکالیف شرعی بر بنمایههای اخلاقی و اخلاقی بودن زبان تخاطب در قرآن. بر اساس این مبانی و مستندات قرآنی، روایی و عقلی که زیرساخت این مبانی را تشکیل میدهد، میتوان ادعا کرد که در سراسر قرآن، مفاهیم اخلاقی در قالب و زبان خاصی حضور دارد. از این رو عنایت به تفسیر قرآن با رویکرد اخلاقی امری بایسته و ضروری است.
The moral commentary of the Holy Qur'an emphasizes its foundations
نویسندگان [English]
Mohammad Reza Shahroodi1؛ Masoumeh Agahi2
1Associate Professor of Faculty of Theology, University of Tehran in Department of Quran and Hadith Sciences,
2PHD. of Quranic and Hadith sciences, Faculty of Theology, University of Tehran
چکیده [English]
Ethical interpretation is one of the distinctive features of Quranic commentary, and one of the most important components of this kind of interpretation is its epistemological principles. The belief in the descent of the Qur'an through revelation, the validity of the appearances of the Qur'an and its interpretation of interpretations that follow from the general principles of interpretation are also present in the Qur'anic ethical commentary, but what distinguishes the ethical method from the interpretation of the Qur'an from other interpretive approaches is its specific principles. The most important of these principles are: guidance and education of the Qur'an, the monopoly of human perfection in morality, the application of Qur'anic concepts to ethical virtues, the creation of religious duties based on the ethical and ethical principles of the language in the Quran. Based on these Qur'anic foundations and documentation, the narrative and rational infrastructure that forms these principles can be claimed that throughout the Qur'an, moral concepts are present in a particular language and language. Therefore, it is essential to interpret the Quran with an ethical approach.
کلیدواژهها [English]
Ordinary ethics, moral interpretation, moral language, interpretive foundations, basis of religious duties
قرطبی، محمد بن احمد، (1364ش)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
قمی، علی بن ابراهیم (1367ش)، ، تفسیرالقمی، محقق: سید طیب موسوی جزایری، قم: دار الکتاب.
کاشانی، محمد بن مرتضی، (1410ق). تفسیر المعین، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
کلینی، محمد بن یعقوب، (1388ق). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مجلسی، محمدباقر، (1403ق). بحارالانوار الجامعة لدرر اخبارالائمةالاطهار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
محمودی، سید احمد، ملکوتی خواه، اسماعیل، (1391ش).« بررسی بعد زیبا شناختی و نزاهت بیانی قرآن کریم در مسائل جنسی»، دوفصلنامه کتاب قیم، دانشگاه آیت الله حائری میبد، سال دوم، بهار، شمارۀ 5.
مراغی، احمد مصطفی، (بی تا). تفسیر المراغی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصطفوی، حسن، (1360ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
معرفت، محمد هادی، (1416ق)، التمهید فی علوم القرآن، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
مکارم شیرازی، ناصر، (1374ش). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مؤدب، سید رضا، (1387ش)، «تمهید مبانی التفسیر التربوی»، قرآن و علم، شماره 3.
مؤدب، سید رضا، (1392ش)، روشهای تفسیر قرآن، تهران: سمت.