پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 938 |
| تعداد مقالات | 7,697 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,624,700 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,986,788 |
خوانشی نو در تحلیل زوایای کارکردی مهدویت در عصر صفویه | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 7، دوره 33، شماره 60 - شماره پیاپی 150، بهمن 1402، صفحه 171-198 اصل مقاله (539.01 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2024.44414.2825 | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا سادات کشاورز* 1؛ مریم سعیدیان جزی2 | ||
| 1پژوهشگر پسادکتری گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت علیهم السلام، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت علیهم السلام، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از مشخصههای عصر صفویه رویکردهای جریان ساز شیعی بود که خود را در قامت مفهوم مهدویت آشکار کرده است. نگارندگان پژوهش حاضر با این مفروض که مهدویت در صفویه ضمن وجوه کارکردی، با ابعاد کژکارکردی و بیکارکردی نیز مواجه بوده است، درصدد بوده‌اند که راه را برای آسیب شناسیِ مهدویت در عصر یادشده هموار سازند تا فاصله انتقادیِ خود را با قرائت های عموماً ایدئولوژیک از این امر حفظ کنند. سؤال پژوهش بدین ترتیب قابل صورت بندی است که آیا مهدویت در عین کارکردهای موجود، با کژکارکردها و بیکارکردی هایی نیز مواجه بوده است؟ این موارد کدام‌اند؟ نتایج این پژوهش ناظر بر وجه کارکردی مهدویت در صفویه ذیل رخدادِ الف. یکپارچگی سرزمینی؛ ب. صورتبندی همبستگی «ملی»؛ و در وجه کژکارکردی ناظر بر الف. ظهور مدعیان دروغین؛ ب. ایجاد پوشش عقیدتی برای توجیه ساختار ارباب-رعیتی؛ ج. ناتوانی در بازجذب نیروهای اجتماعی و در وجه بیکارکردی نیز مشتمل بر زوال تدریجی شیوه حکمرانی صفویه می باشد. یافته های مذکور بر پایۀ روش مطالعه تاریخی-تحلیلی و با اتکا بر رویکردی بینارشتهای (تاریخی-جامعه شناختی) و براساس نظریه کارکردگراییِ مرتن، این‌گونه پایان‌بندی شده است که چه بسا با توجه به تعدد کژکارکردها و بیکارکردها دربارۀ مهدویتِ صفویه، تعادلِ خالص در نظریه مرتن، از کارکردها به کفه کژکارکردها و بیکارکردها سنگینی کرده باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مهدویت؛ کارکرد؛ کژکارکرد؛ بی کارکرد؛ تعادل خالص؛ صفویه؛ ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A new Reading in the Analysis of the Functional angles of Mahdism in the Safavid Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zahra Sadat Keshavarz1؛ Maryam Saeedyan Jazi2 | ||
| 1PostDoc Researcher, Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and the Teaching of Ahl Al-Bayt (AS), University of Isfahan, Isfahan, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and the Teaching of Ahl Al-Bayt (AS), University of Isfahan, Isfahan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the characteristics of the Safavid era was the beginnings of the Shi'i movement, which manifested itself in the form of the concept of Mahdism. The authors of the present study have tried to pave the way for the pathology of Mahdism in the mentioned era , assuming that Mahdism in the Safavid period was faced with functional aspects as well as dysfunctional and non-functionally aspects, and in this way, they have tried to keep their critical distance from the generally ideological readings of this matter. The research question can be formulated as follows: Did Mahdism, in addition to its existing functions, also face dysfunctions and non – functions? What are these? The results of this research show that the functions of Mahdism in safavid are A: Territorial integration; B: Formulation of "national" solidarity; And in the aspect of dysfunctions regarding are A: the emergence of false claimants; B: creating an ideological cover to justify the lord-servant structure; C: Inability to re – assimilate social forces; And in terms of non-functionally, it also includes the gradual deterioration of the Safavid style of governance. The aforementioned findings are based on the historical-analytical study method and relying on an interdisciplinary approach (historical-sociological) and based on Merton's theory of functionalism, it is concluded that - perhaps, considering the multitude of dysfunctions and non-finctions regarding Safavid Mahdism, the Net Balance in Merten's theory is more dysfunctional and non functional than functional | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mahdism, Function, Dysfunctions, Non – function, Net Balance, Safavid era, Iran | ||
| مراجع | ||
|
- ادگار، اندرو و پیت سجویک (1387)، مفاهیم بنیادی نظریه‌های فرهنگی، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: اگه.
- اصفهانی، محمد معصوم بن خواجگی (1368)، خلاصة السیر، به اهتمام ایرج افشار، تهران: علمی.
- افوشته ای نطنزی، محمود بن هدایت الله (1373)، نقاوة الآثار، ترجمۀ احسان اشراقی، تهران: علمی و فرهنگی.
- امینی هروی، صدرالدین ابراهیم (1383)، فتوحات شاهی، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- بدلیسی، شرفخان (1342)، شرفنامه، مقدمه و تعلیقات و فهارس محمد عباسی، تهران: علمی.
- ترکمان، اسکندربیگ (1382)، تاریخ عالمآرای عباسی، تصحیح ایرج افشار، ج۱، ۲، تهران: امیرکبیر.
- جعفریان، رسول (1370)، دین و سیاست در دوره صفویه، قم: انصاریان.
- جهانگشای خاقان؛ تاریخ شاهاسماعیل (1364)، با مقدمه و پیوستِ الله دتا مضطر، اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
- حسینی استرآبادی، سید حسنبن مرتضی (1366)، تاریخ سلطانی: از شیخ صفی تا شاهصفی، به کوشش احسان اشراقی، تهران: علمی.
- خاتونآبادی، سید عبدالحسین حسینی (1352)، وقایع السنین و الاعوام، به کوشش محمدباقر بهبودی، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
- حسینی فسایی، میرزا حسن (1367)، فارسنامه ناصری، تصحیح منصور رستگار فسایی، ج۱، تهران: امیرکبیر.
- خنجی اصفهانی، فضلالله روزبهان (1382)، تاریخ عالمآرای امینی، تصحیح محمداکبر عشیق، تهران: میراث مکتوب.
- دلاواله، پیترو (1348)، سفرنامه، ترجمۀ شعاعالدین شفا، تهران: ترجمه و نشر کتاب.
- روملو، حسن (1384)، احسن التواریخ، تصحیح عبدالحسین نوایی، ج۱، تهران: اساطیر.
- رویمر، هانس روبرت (1385)، ایران در راه عصر جدید: تاریخ ایران، ترجمۀ آذر آهنچی، تهران: دانشگاه تهران.
- ریتزر، جورج (1382)، نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
- سیاقی نظام، نظامالدین علی شیرازی (1393)، فتوحات همایون، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- سیوری، راجر (1387)، در باب صفویان، ترجمۀ رمضانعلی روحالهی، تهران: نشر مرکز.
- شاردن، ژان (1345)، سفرنامه، ترجمۀ محمد عباسی، ج۱، ۸، تهران: امیرکبیر.
- شاملو، ولیقلیبن داودقلی (1374)، قصص الخاقانی، تصحیح سید حسن ناصری، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- شاه طهماسب (1362)، تذکره شاه طهماسب، به کوشش امرالله صفوی، تهران: شرق.
- الشیبی، کامل مصطفی (1387)، تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجری، ترجمۀ علیرضا ذکاوتی، تهران: امیرکبیر.
- عالمآرای شاهاسماعیل (1384)، تصحیح اصغر منتظر صاحب، تهران: علمی و فرهنگی.
- عبدیبیگ شیرازی، خواجه زینالعابدین (1369)، تکملة الاخبار، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: انتشارات نی.
- غفاری قزوینی، قاضی احمد (1343)، تاریخ جهانآراء، با دیباچۀ حسن نراقی، تهران: کتابفروشی حافظ.
- فرهانی منفرد، مهدی و خلیلی، نسیم (1389)، «اندیشه موعودگرایی در دوره صفویه»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهراء(س)، سال بیستم، شمارۀ 8، صص87-113.
- فلسفی، نصرالله (1375)، زندگانی شاه‌عباس اول، ج۱، ۲، تهران: علمی.
- فیض کاشانی، محمدمحسن (1421ق)، مفاتیح الشرایع، تحقیق سید مهدی رجایی، ج۲، قم: مجمع الذخائر الاسلامیه.
- قزوینی، ابوالحسن‌بن ابراهیم (1367)، فواید الصفویه، تصحیح مریم میراحمدی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- قمی، قاضی احمدبن شرفالدین (1383)، خلاصة التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، ج۲، تهران: دانشگاه تهران.
- کربن، هانری (1377)، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمۀ سید جواد طباطبایی، تهران: کویر.
- کرسول، جان دبلیو (1391)، طرح پژوهش، ترجمۀ علیرضا کیانمنش و مریم دانای طوس، تهران: جهاد دانشگاهی.
- کروسینسکی، فادر تادیوزیودا (1363)، سفرنامه کروسینسکی، ترجمۀ عبدالرزاق دنبلی (مفتون)، مقدمه و تصحیح مریم میراحمدی، تهران: توس.
- کریمی زنجانی اصل، محمد (1380)، امامیه و سیاست در نخستین سدههای غیبت، تهران: انتشارات نی.
- کشاورز، زهرا سادات، چلونگر، محمدعلی و منتظرالقائم، اصغر (1398)، «تبیین و تحلیل کارکرد اندیشه موعودگرایی در فرایند فرهنگی-تمدنی در دولت صفویه»، مشرق موعود، سال سیزدهم، شمارۀ 50، صص257-293.
- کشاورز، زهرا سادات و سعیدیان جزی، مریم (1402)، «چگونگی ایجاد زنجیره همارزیِ گفتمان مهدویت در عصر صفویه»، پژوهشهای تاریخی، سال پانزدهم، شمارۀ 3، صص19-42.
- گیدنز، آنتونی (1387)، جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: انتشارات نی.
- مجلسی، محمدتقی (1414ق)، لوامع صاحب‌قرانی، ج۲، تهران: اسماعیلیان.
- محقق کرکی، علیبن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج۳، قم: آل البیت(ع).
- محقق کرکی، علیبن حسین (1349)، رسائل المحقق الکرکی، تحقیق الشیخ محمد الحسون، اشراف السید محمود المرعشی، ج۱، قم: منشورات مکتبة آیةالله العظمی مرعشی.
- نوایی، عبدالحسین (1368)، شاهاسماعیل صفوی (مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشتهای تفصیلی)، تهران: ارغوان.
- Babayan, K (1994), “The Safavid Synthesis: From Qizilbash Islam to ImamiteSHiism”, Iranian Studies, Religion and Society in Islamic Iran during the Pre- Modern Era, vol.27, pp.135-161. ‘Abdy Beīg šīrāzī, ḵāǰa Zeīn ul–‘Ābīdīn, (1990). Takmīlat ul-Aḵbār. Abdolhosein Navaie (Ed.), Tehran: Ney. [in Persian] Afūšteī Naṭanzī, Maḥmoūd b. Ḥedāyat, (1994). Nīḡāvat ul-Āṯār fī Zekr Al-Aḵyār, by Ehsan Eshraghi, Tehran: Scientific and Cultural. [in Persian] Amini Heravi, Sadroddin Ebrahim, (2004). Fotūḥāt-e šāhī [Royal Conquests], Mohammad Reza Nasiri (Ed.), Tehran: Association of Cultural Works and Relics. [in Persian] Bīdlīsī, šarafḵān, Šaraf Nāme, with introduction and comments by Fahars, Mohammad Abbasi, Tehran: ‘Elmī. [in Persian] Chardin, J. (1966). Sir John Chardin's travels in Persia, Translated by Mohammad Abbasi. Tehran: Amīr Kabīr. [In Persian] Corbin, Henry, (1998). Histoire de la philosophic islamique, translated by Seyed Javad Tabatabaei, Tehran, Kavīr. [in Persian] Creswell, John Ward, (2013), Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches, Translated by Alireza Kian-Manesh and Maryam Danaei-Tos, Tehran: Academic ǰahād. [in Persian] Della Valle, Pietro, (1969). Cose e parole nei viaggi di pitro della valle. Shoa-ol-din Shafa (Trans.), Tehran: Bongāh Našr va Tarǰomeh Ketāb. [in Persian] Edgar, Andrew & Peter Sedgwick, (2008). Key concepts in cultural theory, Translated by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi. Tehran: Āgāh [In Persian] Esfahani, Mohammad Ma‘soūm b. ḵwāǰagī, (1989). ḵolāsat ul-Sīyar, (History of Shah Safi Safavi era), Iraj Afshar (Ed.), Tehran: ‘Elmī. [in Persian] Falsafi, Nasrullah, (1996). Life of Shah Abbas I, Tehran: ‘Elmī. [in Persian] Farhani Monfard, Mehdi., Nasim, Khalili, (2019). “The idea of promise in the Safavid period”, History of Islam and Iran, 8(20), 87-113. [in Persian] Feīż Kāšānī, Moḥammad Moḥsen, (2000). Mafatīḥ ul-šarāye‘, Mehdi Rajae (Ed.), Qom: Maǰma‘ ul-Zhaḵā’īr ul-Islamīya. [in Persian] Ghaffari Qazvini, Qazi Ahmad, (1964). Tārīḵ-e ǰahān Ārā’, Hassan Naraghi (Ed.), Tehran: Ketābforoūšī-ye Ḥāfez. [in Persian] Giddens, Anthony, (2008). Sociology, Translated by Manouchehr Sabouri, Tehran: Ney. [in Persian] Hoseini Astar Abadi, Hosein ibn Morteza, (1987). Az šeīḵ Ṣafī tā šāh Ṣafī. Ehsan Ishraghi (Ed.), Tehran: ‘Elmī. [in Persian] Ḥosseīnī Fasā’ī, Mīrzā Ḥasan, (1988). Fārsnāmeh Nāṣerī. Edited by Mansour Rostgar Fasaei,. Tehran: Amīr Kabīr. [in Persian] Ḥosseīnī Qomi, Qażī Aḥmad b. šaraf ul-Dīn, (2004). ḵolāsat ul-Tawārīḵ, Research and Assessment by Ehsan Ashrafi, Tehran: University of Tehran. [in Persian] Jafarian, Rasoul (1991). Religion and Politics in the Safavid Period, Qom: Ansarian. [in Persian] karakī, ‘Alī b. Ḥosseīn, (1970). Rasā’īl ul -Moḥqīq al -Karakī, Al -Sheikh Mohammad al -Hassoun, al -Seyyed Mahmoud al -Ma'ari, Qom: Āyatullāh Ozmā Mar‘ašī Naǰafī Library. [in Persian] Ḵātūn-Ābādī, Seyed Abdul-Ḥosseīn (1973), Vaqāye‘e ul-Senin, Edited by Mohammad-Baqer Behboudi, Tehran: Īslamīyeh Bookstore. [in Persian] Keshavarz, Zahra. Sadat, & Et al, (2017). “Explain And Analyze The Role Of Social Classes In The Process Of Civilization In Safavid Government”, History of Islam and Iran, 27(34), 139-167. [in Persian] - Keshavarz, Zahra. Sadat, & Et al, (2019). “Explaining and Analyzing the Functioning of Mahdaviiat In the Cultural-Civilization Process of the Safavid Government”, Mashreq-e Mo‘oud Journal, 13(50), 257-294. [in Persian] - Keshavarz, Zahra. Sadat., Saeedyan Jazi, Maryam, (2023). “Creating Chain of Equivalence of Mahdavi Discourse in the Safavid Era”, Historical Research Journal, 15(3), 19-42. [in Persian] Ḵonǰī Iṣfahānī, Fażl Allāh b. Rūzbahān, (2003). Tārīḵ-e ‘Ālam-Ārā-ye Amīnī, Mohammad Akbar Ashiq (Ed.), Tehran: Mīrāṯ-e Maktūb. [in Persian] Krusinski, Judasz Tadeusz (2016). The history of the late revolutions of Persia: taken from the memoirs of Father Krusinski, procurator of the Jesuits at Ishapan, translated by Abdul Razzaq Donbli, Tehran: Tūs. [in Persian] Maǰlesī, Moḥammad Taqī, (1993). Lawamī‘ Ṣaḥīb al-Qarānī, Tehran: Ismailian. [in Persian] Navaei, Abdul Hossein, (1989). Shah Ismail Safavi, a collection of historical documents and correspondence with detailed notes, Tehran: Arḡvān. [In Persian] Nezām ul-Dīn al-šīrāzī (Sīyāqī Nezām), (2014). Homayoun's conquests, Hasan Zandiehv (Ed.), Qom: Institute of Hozeh and University. Qazvīnī, Abū u-Ḥasan, (1988). Fawā’īd ul-Ṣafawīyya, Maryam Mirahmadi (Ed.), Tehran: Cultural Studies and Research Institute. [in Persian] Ritzer, George (2003), Contemporary Sociological Theories, translated by Mohsen Salasi, Tehran: ‘Elmī. [in Persian] Roemer, Hans Robert, (2006). Persien auf dem Weg in die Neuzeit: Iranische Geschichte von, Translated by Azar Ahangchi, Tehran: University of Tehran. [in Persian] Rūmlū, Ḥasan Beīg, (2005). Aḥsan-ul-Tawārīḵ, Abdolhosein Navaei (Ed.), Tehran: Asāṭīr. [in Persian] Savory, Roger, (2008). Studies on the history of safawid Iran, Translated by Ramazan-. Ali Rooh-Elahi, Tehran: Markaz. šāh Ṭahmāsb, (1983). Taẕkīrah-e šāh Ṭahmāsb (Ed.), Amrullah Saffari , Tehran: šarq. [in Persian] šāmlū, Valī. Qolī, (1995). Qeṣaṣ ul-ḵāqānī. Seyed Hasan Sadat Naseri. (Ed.), Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance Publications. [in Persian] Shaybi, Kamil Mustafa, (2008). Sufism and Shiʻism, translated by Alireza Zakavati. Tehran: Amīr Kabīr. [in Persian] Torkmān [Monšī], Īskandar Beīg, Tārīḵ-e-Ālam-Āra-ye ‘Abbāsī, Corrected by Iraj Afshar, Tehran: Amīr Kabīr. [in Persian] Unknown, (1987). ǰahāngošay-e ḵāqān, Allah Deta Moztar (Ed.), Islam Abad, Markez Tahghighat Farsi of Iran and Pakistan. [in Persian] Unknown, (2005). Ālam-Āra -ye šāh Īsmā‘īl, Asghar Montazem Saheb (Ed.), Tehran: Scientific and Cultural. [in Persian] Zanjani Asl, Mohammad Karimi, (2001). Imamia and politics in the first centuries of occultism, Tehran: Ney. [in Persian]
- Babayan, K (1994), “The Safavid Synthesis: From Qizilbash Islam to ImamiteSHiism”, Iranian Studies, Religion and Society in Islamic Iran during the Pre- Modern Era, vol.27, pp.135-161. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 327 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 159 |
||