پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 939 |
| تعداد مقالات | 7,735 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,724,637 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,066,180 |
پیامدهای سیاسیِ فهم عین‌القضات همدانی از مقوله «جبر و اختیار» | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 2، دوره 15، شماره 32، اردیبهشت 1402، صفحه 51-76 اصل مقاله (460.99 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2023.41793.2402 | ||
| نویسندگان | ||
| آرش امجدیان1؛ یدالله هنری لطیف پور* 2؛ محمدعلی قاسمی ترکی3 | ||
| 1دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اندیشه سیاسی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران | ||
| 2استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران | ||
| 3استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران | ||
| چکیده | ||
| بحث از «جبر و اختیار» و دلالت‌های معرفتی آن، همواره یکی از مباحث موردِ مناقشه در تاریخ اندیشه ایران و اسلام بوده است. در این میان، عمده پژوهشهای موجود، بر غلبه اندیشه تقدیر‌گرا در تاریخ تفکر سیاسی و عرفانی ایران تأکید داشته‌اند. عین‌القضات همدانی یکی از برجسته‌ترین متفکران سنت عرفانی در دوران میانه اسلام و نیز از جسورترین منتقدان حکومت سلجوقی است که به موضوع جبر و اختیار توجه داشته است. یکی از بنیان‌های مهم معرفتی که می‌توان با اتکاء به آن اندیشه سیاسی متفکران را بررسی کرد، درک هر اندیشمند از مقوله جبر و اختیار ـ به‌عنوان وجه مهمی از انسان‌شناسی‌ـ است؛ از این‌رو در پژوهش حاضر تلاش شده در چهارچوب رهیافت دلالتی، انسان‌شناسیِ عین‌القضات همدانی با هدف فهم دلالت‌های سیاسیِ درک وی از مقولة جبر و اختیار مورد واکاوی قرار گیرد. پرسش اصلی پژوهش این است که پیامدهای سیاسی فهم عین‌القضات همدانی از مقوله جبر و اختیار کدام‌اند؟ یافته ها حاکی از آن است که عین‌القضات پس از تعیین خصلت جبری برای عالم الهیّت و تفکیک ماهیتیِ عالم آدمیّت از آن؛ با تأکید بر ذاتی بودن اختیار در وجود آدمی، دیدگاه غالب و فضای تک‌اندیش و جبرگرای زمانه‌اش را مورد نقد و نکوهش قرار داده است. یافته‌های پژوهش، درعین حال، می‌توانند نمونه نقضی باشند بر روایت‌هایی که کلیّت تاریخ تفکر و فرهنگ سیاسی ایران را باورمند به تقدیرگرایی ارزیابی کرده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انسان‌شناسی؛ اندیشة سیاسی؛ اختیار؛ سعادت؛ جبر؛ عرفان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Political Consequences of Ayn al-Qudat Al-Hamadani’s Conceptualization of “Predestination and Free Will” | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Arash Amjadian1؛ Yadollah Honari Latif Pour2؛ Muhammad Ali Qasemi Tarki3 | ||
| 1MA in Political Thought, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran | ||
| 2Assistant Professor of Political Sciences, Department of Political Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran | ||
| 3Assistant Professor of Political Sciences, Department of Political Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The issues of “predestination and free will” have long been among the contentious topics in the history of Iranian-Islamic thought. The conducted studies have chiefly showcased the dominance of fatalistic ideology in the political and mystical history of Iran. Ayn al-Qudat Al-Hamadani is one of the prominent thinkers of mysticism in medieval period of Islam as well as one of the dauntless critics of Seljuq government who paid particular attention to predestination and free will topic. One of the most important epistemological foundations that can be deployed for scrutinizing the political thought of thinkers is their conceptualization of predestination and will—as an important anthropological aspect. In this article, adopting an implication-based approach, the researchers examined and analyzed anthropology of Ayn al-Qudat Hamadani with the aim of discovering and understanding the political implications of his conceptualization of predestination and free will. The main question of the article is what the political consequences of Ayn al-Qudat Hamadani’s conceptualization of predestination and free will are. The findings of the study reveal that Ayn al-Qudat Hamadani, upon determining a predestined nature for the world of divinity and detaching the nature of the human world from it, has criticized and condemned the dominant and exclusively deterministic ideology of his time by laying emphasis on the inherent nature of free will in human beings. The finding of the study can be a counterexample to the narratives that have assessed the whole history of Iranian political thought and culture as believing in fatalism. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Anthropology, Political thought, Free will, Salvation, Predestination, Mysticism | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1399). عقل مست، به اهتمام احسان ابراهیمی دینانی، اصفهان: انتشارات میراث کهن.
اسپریگنز، توماس آرتور (1389). فهم نظریه های سیاسی، ترجمة فرهنگ رجایی، تهران: انتشارات آگاه.
اذکایی، پرویز (1381). ماتیکانِ عین القضات همدانی: هفت گفتار در عرفان پژوهی، همدان: انتشارات مادستان.
بری، کریستوفر (1387). ماهیت بشر، ترجمة محمد توانا، تهران: نشر پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بشیریه، حسین (1383). عقل در سیاست، سی‌وپنج گفتار در فلسفه، جامعه‌شناسی و توسعة سیاسی، تهران: انتشارات نگاه معاصر.
بلوم، ویلیام تئودور(۱۳۷۳). نظریه‌های نظام سیاسی، کلاسیک های اندیشة سیاسی و تحلیل سیاسی نوین. دو جلد. ترجمه احمد تدین. تهران: آران.
بوعمران، شیخ (1382). مسئلة اختیار در تفکر اسلامی و پاسخ معتزله به آن، ترجمة اسماعیل سعادت، تهران: انتشارات هرمس.
پورجوادی، نصرالله (1384). عین القضات و استادان او، تهران: انتشارات اساطیر.
ترکمنی‌آذر، پروین (1390). «اندیشة غالب بر نوشته‌های تاریخی دورة سلجوقی در ایران»، پژوهشنامة تاریخ تمدن اسلامی، دورة 44، شمارة 2، صص 31ـ51.
خوشنویس، احمد (1370). مقامات عارفان: سه اثر نفیس از سه عارف بزرگ، تهران، انتشارات مستوفی.
فارابی، ابونصر (1361). آراء اهل مدینة الفاضله، تحقیق البیر نصری نادر، ترجمة جعفر سجادی، تهران: کتابخانه طهوری.
داداسفندآبادی، زری (1389). انسان در اندیشه‌های عین‌القضات همدانی، تهران: انتشارات تیرگان.
داوری اردکانی، رضا (1389). فارابی فیلسوف فرهنگ، تهران: انتشارات سخن.
سارتر، ژان پل (1384). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمة مصطفی رحیمی، تهران: انتشارات نیلوفر.
شبستری، شیخ محمود (1386). گلشن راز، تصحیح و شرح بهروز ثروتیان، تهران: انتشارات بین‌الملل.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1353). «مقام انسان در عرفان ایرانی (1)»، نشریة یغما، شمارة 310، صص 193ـ188.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1381). «مقام انسان در عرفان ایرانی (2)»، فصلنامة یاد، دورة 17، شمارة 63، صص 203ـ197.
صفی، امید (1389). سیاست/دانش در جهان اسلام، ترجمة مجتبی فاضلی، تهران: انتشارات پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
طوسی، خواجه نظام‌الملک (1375). سیاست‌نامه (سیرالملوک)، تهران: انتشارات اساطیر.
عین القضات، ابوالمعالی عبدالله بن ابی‌بکر محمد بن‌علی بن الحسن بن‌علی المیانجی الهمدانی (1393). تمهیدات؛ با مقدمة و تصحیح عفیف عُسیران، تهران: انتشارات اساطیر.
عین القضات، ابوالمعالی عبدالله بن ابی‌بکر محمد بن‌علی بن الحسن بن‌علی المیانجی الهمدانی(1377). نامه ها، به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عُسیران، سه جلد، تهران: انتشارات اساطیر.
کربن، هانری (1373). تاریخ فلسفة اسلامی، ترجمة سیدجواد طباطبایی، تهران: انتشارات کویر.
مختاری، محمد (1378). انسان در شعر معاصر یا درک حضور دیگری، تهران: انتشارات توس.
منوچهری، عباس (1395). فراسوی رنج و رؤیا: روایتی دلالتی پارادایمی از تفکر سیاسی، ج اول، تهران: انتشارات پژوهشکدة تاریخ اسلام: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
منوچهری، عباس (1388). «نظریة سیاسی پارادایمی»، دو فصلنامة علمی ـ پژوهشی پژوهش سیاست نظری، دورة جدید، شمارة 6، صص 93-77.
میرزا محمدی، محمدحسن (1383). فارابی و تعلیم و تربیت، تهران: نشر یسطرون.
The Holy Quran Ayn- al-Quzat. (2014). Tamhidat: With introduction and correction by Afif Asiran. Tehran: Asatir. Ayn- al-Qozat. (1998). Letters: By Alinaghi Monzavi and Afif Asiran, three volumes. Tehran: Asatir. [in Persian] Azkaei, P. (2002). Matikan of Ayn-al-Qudat Hamedani: Seven speeches in mysticism. Tehran: Madestan. Bashirieh, hosein. (2015). Wisdom in politics. Tehran: Thirty-five speeches in philosophy, sociology and political development.Tehran: Neghahe moaser. Berry, Christopher. (2007). Human Nature, translated by Mohammad Tawana. Tehran: Institute of Cultural and Social Studies. Bloom, William Theodore. (1994). Political system theories, classics of political thought and modern political analysis. Two volumes. Translated by Ahmed Tadayon. Tehran: Aran. Bouamran, Sheikh. (2003). The issue of free will in Islamic thought and Mu'tazila's response to it, translated by Ismail Saadat. Tehran: Hermes. Corbin, Henry. (1998). History of Islamic Philosophy, trans. Seyed Javad Tabatabai. Tehran: Kavir. Dad Esfandabadi, Zari. (2010). Man in the thoughts of Ain al-Qadat Hamdani. Tehran: Tirgan. Davari Ardakani, Reza. (2010). Farabi, philosopher of culture, Tehran: Sokhan. Ebrahimi Dinani, Gholamhossein. (2019). Aql Mast, by Ehsan Ebrahimi Dinani. Isfahan: Old Heritage. Farabi, Abu Nasr. (1982). Opinions of the people of Madinah al-Fazlah, researched by Albir Nasri Nader, translated by Jafar Sajjadi. Tehran: Tahoori Library. Khoshnavis, Ahmed. (1991). The authorities of mystics: three exquisite works of three great mystics. Tehran: Mostofi Parvin Torkamani, Azar. ( 2011( .» The Predominant Thought in Historical Texts during Sejuq Period in Iran: Ash,ari Theology and Practical Wisdom,Volume,44,Issue2,October,Pages 31-51 Pourjavadi, N. (2005) Ayn- al-Qozat and his professors. Tehran: Asatir. Safi, O. (2010). Politics / Knowledge in the Islamic World. trans. Mojtaba Fazeli. Tehran: Cultural and Social Studies Research Institute. Sartre, Jean-Paul. (2005). Existentialism and human originality, translated by Mustafa Rahimi. Tehran: Nilufar. Shabestri, Sheikh Mahmoud. (2007). Golshan Raz, corrected and explained by Behrouz Sarvatian, Tehran: International Publications. Shafi'i Kadkani, Mohammad Reza (2011). »The place of man in Iranian mysticism« (2)", Yad Quarterly, Volume 17, Number 63, 197-203. Shafi'i Kadkani, Mohammad Reza. (1974). »The place of man in Iranian mysticism« (1)«, Yaghma magazine, No. 310, 188-193. Sprigens, T. (2010). Understanding Political Perspectives. trans. Farhang Rajaei. Tehran: Agah. Tusi, Khajeh Nizām al-Mulk. (1996). Policy (Sir al-Muluk). Tehran: Asatir. Mokhtari, Mohammad. ( 1999). Man in contemporary poetry or understanding the presence of another, Tehran: Toos. Manouchehri, A. (2016). Beyond Suffering and Dreams: A Paradigmatic Narrative of Political Thought. Tehran: Research Institute of Islamic History. Manouchehri, A. (2009). »Political Theory: A Paradigmatic Approach« Journal: Research in Theoretical Politics. Volume New, Number 6: Pages 77 To 93 Mirza Mohammadi, Mohammad Hassan. (2004). Farabi and education. Tehran: Yastoroon | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 360 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 265 |
||