پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 933 |
| تعداد مقالات | 7,666 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,517,097 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,897,382 |
معرفی، بررسی و تاریخگذاری کتیبۀ نویافته در بافت تاریخی شهر یزد | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 7، دوره 32، شماره 55 - شماره پیاپی 145، آبان 1401، صفحه 157-179 اصل مقاله (2.74 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2021.32995.2316 | ||
| نویسندگان | ||
| سید فضل اله میردهقان* 1؛ یداله حیدری باباکمال2 | ||
| 1استادیار گروه ایران‌شناسی دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران | ||
| 2استادیار گروه باستان‌شناسی دانشکدۀ حفاظت آثار فرهنگی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| مفاهیم و تاریخ های به کار رفته در کتیبۀ بناهای تاریخی، اطلاعات ارزشمندی را دربارۀ تاریخ ساخت و شرایط سیاسی و حکومتی زمان خود به دست می دهند. یکی از نمونه های جالب توجه در این زمینه، کتیبۀ کارگاه شَعربافی در محلۀ «شاه‌ابوالقاسم» بافت تاریخی شهر یزد است که بر آن سال 921ق. درج شده است. البته بررسی های بیشتر بر روی کتیبه ها و نقوشی که آن را تزئین کرده اند، نشان دهندۀ عدم تطبیق تاریخ درج شده با زمان اجرای کتیبه است. بنابراین در مقالۀ پیش رو با رویکرد تاریخی-تحلیلی سعی بر آن بوده است که ابهام ایجادشده برطرف و ماهیت دقیق کتیبه ها و نقوش مشخص شود. مهم‌ترین سؤالات پژوهش حاضر عبارت است از: 1. دلیل عدم تعلق کتیبۀ شناسایی‌شده به دورۀ صفوی چیست؟ 2. براساس شواهد موجود، کتیبه مذکور به چه دوره‌ای تاریخ گذاری می شود؟ این کتیبه با نقوش هندسی، گیاهی، حیوانی و انسانی تزئین شده و فاصلۀ بین دو قابنما را نقوش گیاهی محصور کرده است. مضامین کتیبۀ یادشده آیات قرآنی، ادعیه، جملات عربی و اشعار فارسی مانند ترکیب بند معروف محتشم کاشانی است و در دو مورد نیز نقش خورشیدخانم اجرا شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که نقش خورشیدخانم و نحوۀ اجرای این نقش، مانند طره‌های پیچان مو و ابروهای پیوسته به همراه چشمان درشت، به خوبی با نمونه‌های اجراشده در دورۀ قاجار قابل مقایسه است. همچنین محتشم کاشانی نیز از شاعران دربار شاه طهماسب بوده و به احتمال زیاد ترکیب‌بند معروف خود را در این دوره سروده است. نحوۀ قاب‌بندیِ اجراشده در کتیبۀ مذکور با حسینیه ناظم‌التجار یزد و یا خانه ملکزاده مربوط به دورۀ قاجار قابل مقایسه است. با توجه به دلایل ذکرشده، می‌توان تاریخ درج‌شده را فاقد اصالت و کتیبۀ مذکور را مربوط به دوره قاجار دانست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شهر یزد؛ محله شاه‌ابوالقاسم؛ کتیبه‌نگاری؛ تاریخ گذاری؛ شواهد تاریخی؛ محتشم کاشانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Introducing, reviewing, and dating the new inscription in the historical context of Yazd city | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyed Fazlollah Mirdehqan1؛ Yadollah Heidari Baba Kamal2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Iranology, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Archaeology, Faculty of Cultural Materials Conservation, Tabriz Islamic Art University, Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The ideas and dates used in the inscriptions of historical monuments provide important clues about the history of construction and the political and administrative climate of the time. The inscription of Shaarbafi workshop dated 921 AD located in the ancient "Shah Abul Qasim" area of Yazd, is one of the most interesting examples in this field. Further study of the inscriptions and the designs that adorn them has naturally revealed that the date recorded does not correspond to the time when the inscription was executed. Therefore, the following essay will attempt to resolve the ambiguities and determine the exact nature of the inscriptions and using a historical-analytical method. The following are the main questions of current research: 1. Why is the recognized inscription not from the Safavid period? 2. To which epoch should the inscription be assigned on the basis of the data now available? The gap between the two frames is bordered with plant motifs, and this text is decorated with geometric, plant, animal and human motifs. The subjects of the inscriptions listed include words from the Quran, supplications, Arabic phrases, and Persian songs such as the well-known work of Mohtasham Kashani. Khursheed khanom (sun pattern) plays a role in two of them. The results of the study show that the function of khursheed khanom (sun pattern) and the way it is played, including curly hairstyles, continuous eyebrows, and large eyes, can be effectively compared with examples from the Qajar era. Moreover, Mohtsham Kashani, one of Shah Tahmasb's court poets, probably wrote his famous song at this time. The framing of the above inscription is comparable to that of the Malikzadeh house of the Qajar period or that of Hosseinieh Nazim al-Tojjar in Yazd. The added date can be considered unreliable for the reasons mentioned above, and it can be assumed that the inscription in question is from the Qajar period. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Yazd city, Shah Abul Qasim neighborhood, Inscription, Dating, Historical evidence, Mohtasham Kashani | ||
| مراجع | ||
|
- آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد.
- افشار، ایرج (1375)، یادگارهای یزد، ج2، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، خانه کتاب یزد.
- پنجهباشی، الهه و فرنیا فرهد (زمستان 1396)، «خورشید و فرشته نمادی از زن در کاشیهای کاخ گلستان»، نشریه زن در فرهنگ و هنر، دورۀ نهم، شمارۀ4، صص511-528.
- حبیبی، ناهید (شهریور 1397)، «سیر تطور بنای قبةالصخره تا قرن دوم قمری»، ماهنامه آفاق علوم انسانی، شمارۀ 17، صص17-32.
- حشمتی، احمدرضا (پاییز و زمستان 1386)، «مرمت عمارت بادگیر (مجموعه کاخ گلستان)»، مجلۀ اثر، شماره 42 و 43، صص78-88.
- خادمزاده، محمدحسن (1388)، محلات تاریخی شهر یزد، تهران: نشر سبحان نور با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری.
- خاکباز الوندیان، الهه (1386)، «معرفی و شناسایی نقاشیهای دورۀ قاجار شهر یزد»، [گزارش منتشرنشده]، یزد: آرشیو پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی یزد.
- خدیوی، سیامک و ملیحه مهدی‌آبادی (بهار و تابستان 1381)، «تغییرات در معماری و تزئینات تکیه معاون‌الملک کرمانشاه»، مجلۀ اثر، شماره 33 و 34، صص100-145.
- خسروی بیژائم، فرهاد (بهار 1398)، «شناسایی و معرفی خوشنویسان کتیبه‌های نستعلیق در بناهای دوره صفوی ایران»، مجلۀ نگره، شمارۀ 49، صص39-53.
- خسروی بیژائم، فرهاد، احمد صالحی کاخکی و ملیکا یزدانی (دی 1395)، «مطالعه فرمی و ساختاری کتیبه‌های نستعلیق در مساجد قاجاری اصفهان و مقایسه آن با نمونه‌های مشابه صفوی»، مجلۀ هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، دوره 21، شماره 4، صص65-76.
ـ رضازاده شفق، صادق (1321)، تاریخ ادبیات ایران، تهران: چاپخانه دانش.
- رمضانخانی، صدیقه (1387)، هنر نساجی در شهر یزد، تهران: نشر سبحان نور، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی یزد.
- زارعی، محمدابراهیم (1396)، معماری ایران از عصر صفوی تا عصر حاضر، تهران: انتشارات سمت.
- شاهپروری، محمدرضا و محمدمهدی میرزاامینی (بهار و تابستان 1395)، «تجلی نقش خورشیدخانم در قالی ایران»، مجلۀ جلوه هنر، دورۀ هشتم، شماره 1 (پیاپی 15)، صص55-66.
- شکاری نیری، محمدجواد (آبان 1397)، «سیری در معماری مدارس مکتب قزوین و گستره حوزه فرهنگی ایران»، پنجمین همایش ملی معماری و شهرسازی در گذر زمان، قزوین: دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، صص1-17.
- شیخالاسلامی، علی و محمدعلی عربی (خرداد 1381)، «نگاهی دوباره به دوازدهبند محتشم»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره و شماره 4 و 5 (پیاپی 591)، صص1-10.
- صالحی کاخکی، احمد، قباد کیانمهر، حمیدرضا قلیچ‌خانی و فرهاد خسروی بیژائم (پاییز 1395)، «دستهبندی شیوه‌های اجرای کتیبه‌های نستعلیق در تزئینات معماری دوره صفوی»، پژوهشهای معماری اسلامی، دوره 4، شمارۀ 3 (پیاپی 12)، صص143-159.
- صبا، مولوی محمد مظفر حسین (1343)، تذکره روز روشن، به تصحیح و تحشیۀ محمدحسین رکنزاده آدمیت، تهران: انتشارات کتابخانه رازی.
- صفا، ذبیح‌الله (1368)، تاریخ ادبیات ایران، ج5، تهران: انتشارات فردوس.
- فرهوشی، بهرام (1352)، ایران‌ویچ، تهران: دانشگاه تهران.
- کاتب، احمد بن حسین بن علی (1345). تاریخ جدید یزد، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات فرهنگ ایران‌زمین
- کاظمینی، میرزا محمد (1382)، دانشنامه مشاهیر یزد، ج1، یزد: بنیاد فرهنگی پژوهشی ریحانة‌‌الرسول.
- مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الانوار، ج20، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- محمدی، رامونا (پاییز و زمستان 1387)، «نقش خورشید در هنرهای اسلامی»، مجله نقش‌مایه، سال اول، شمارۀ 2، صص51-60.
- معتقدی، کیانوش (پاییز 1395)، «مطالعۀ ویژگیهای تاریخی، هنری و سبکشناسی کتیبه‌های نستعلیق سردر بناهای قزوین (دوره قاجار)»، مجلۀ چیدمان، شمارۀ 15، صص28-39.
- موسوی حاجی، سید رسول و علی‌اکبر سرفراز (1396)، نقشبرجستههای ساسانی، تهران: انتشارات سمت.
- Carvajal, J. C. (2013), “Islamicization or Islamicizations? Expansion of Islam and social practice in the Vega of Granada (south-east Spain)”, World archaeology, no.45(1), pp.109-123.
- http://karizyazd.blogfa.com/post/1733
Afshar, Iraj (1996). Yadegārhā-ye Yazd, vol.2. Tehran: Anǰoman-e Mafāḵer-e farhangī, ḵāneh-e Ketāb-e Yazd. Archives of the General Directorate of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of Yazd Province. Farahvashi, Bahram (1973), Irānvaʼīǰ. Tehran: University of Tehran. Habibi, Nahid (2017). The evolution of the Qobat ul-ṣaḵre until the second century A.H. Māhnāmh-e Āfāq-e Olūm-e Īnsānī, 17, 17-32. Heshmati, Ahmadreza (2006). Restoration of Bādgir Mansion (Golestan Palace Complex), Athar, 28(42), 78-88. http://karizyazd.blogfa.com/post/1733 Kāẓemaynī, Mīrzā Moḥammad, (2003), The Encyclopeadia of Yazd famous men, Vol.1, Bonyad-e fārhāngī pājohešī rāyhane al-rasoūl. Khademzadeh, Mohammadhassan (2009). Historical districts of Yazd city. Tehran: Našr-e Śobhaṇ-e Noor in cooperation with Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization. Khakbaz Alvandian, Elaheh (2007). Introduction and identification of Qajar period paintings in Yazd city. Unpublished report. Archives of the cultural heritage database of the historical city of Yazd. Khadivi, Siamak, Mahdiabadī, malīḥeh, (2007). Changes in the architecture and decorations of the Mo'āven -ol-Molk Takyeh in Kermānšāh. Aṯar. 33 and 34,100-145. Khosravi Bizhaem, Farhad (2019). Identifying and Introducing of Nastaliq Inscriptions Calligraphers in Safavids Monuments of Iran. Negārēh Journal, 14(49), 39-53. Khosravi Bizhaem Farhad, Ahmad Salehi Kakhki, Melika Yazdani, (2016), The formal and structural study of nastaʻlīq inscriptions of Qajar mosques in Iṣfahān and comparison with similar examples of Safavid, Honār-Ha-Ye-Zibā: Honār-Ha-Ye-Tājāssomi, 21(4),65-76. Maǰlesī, Moḥammad Bāqer b. Moḥammad Taqī (1983), Bīḥār ul-Anwār, Vol.20, Beirut: Dār Eḥyāʻ al-Turāṯ ul-ʻArabī. Moḥammad, Romona (2017), The figure of the sun in Islamic arts. Naqšmayeh. 1(2), 51-60. Mo'taqedi, Kianoush (2015), Studying the historical, artistic and stylistic characteristics of nastaʻlīq inscriptions on the facades of Qazvīn buildings (Qajar period), Chidemān, 15: 28-39. Mousavi Haji, Seyyed Rasool, Sarfaraz, Ali Akbar (2016(, Sassanian reliefs. Tehran: Samt. Panjehbashi, Elahe, Farina, Farhad, (2017). Sun and Angel as Symbol of Woman in the Tiles of the Golestan Palace. Journal of Woman in Culture Arts, 9(4), 511-528. Ramzankhani, Seddiqe (2007) Textile art in Yazd city, Tehran: Našr-e Śobhaṇ-e Noor in cooperation with Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization. Rezazadeh Shafaq, Sadeq (1942). History of Iranian Literature, Tehran: Chāpkhāneh Dāneš. Saba, Moulavi, Mohammad Mozafar, Hossein. 1964. Tezkare roūz-e roūšān. Islamic publication. Safa, Zabiḥullah (1989), The history of literature in Iran and in the territory of the Persian language, Volume 5, Section 2. Tehran: Ferdoūs. Salehi Kakhki, Ahmad, Qobad Kianmehr, Hamid Reza Ghelichkhani, and Farhad Khosravi (2016), "Categories practices of used techniques in nastaʻlīq inscriptions on Safavid architectural decoration." Iran University of Science & Technology 4, no. 3 (2016): 143-159. Shayestehfar, Mahnaz (2013). Reflecting the themes of Sūrah Youssef in the wall paintings of Abbāsiyeh Mo'āven -ol-Molk Tēkyeh in Kermanshah. Māh-e Honar. (159), 54-63. Shahparvari, Mohammad Reza, Mohammad Mehdi Mirzaamini, Manifestation of sun motif in Iranian carpet. Jēlvēh Honār. 8(15), 55-66. Shekari Niri, Mohammad Javad, (2017), A survey of Qazvīn school architecture and the extent of Iran's cultural sphere. The 5th National Conference on Architecture and Urban Planning in the Passage of Time. Imām Khomeīnī International University. 1-17. Shahparvari, Mohammadreza, Mirza Amini, Mohammad Mahdi (2015), Manifestation of khūršīd Sheikh al-Islami, Ali, Arabi, Mohammad Ali. (2002). A second look at Davāzdah Band Mohtašam, Journal of Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran. (591), 1-10. Zarei , Mohammad Ebrahim (2016) Iranian Architecture: from Safavid Period to the Present, Tehran: Samt. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 589 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 194 |
||