پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 932 |
| تعداد مقالات | 7,652 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,494,488 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,885,836 |
تأملی درباب پیشنهاد مکان گزینی اتابک هزار اسب برای مقابله با مغولان | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 5، دوره 31، شماره 50 - شماره پیاپی 140، تیر 1400، صفحه 119-140 اصل مقاله (374.36 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2021.32614.2304 | ||
| نویسنده | ||
| کشواد سیاهپور* | ||
| استادیار گروه تاریخ دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران | ||
| چکیده | ||
| از همان آغاز هجوم مقتدرانۀ مغولان به قلمرو سلطان محمد خوارزمشاه، پیشنهادهای متعددی برای مقابله و دفع یورش مطرح شد. یکی از مهمترین پیشنهادها از جانب «ملک نصره الدین هزاراسب» اتابک لُر ارائه شد. او تنگ (تنگۀ) مشهور و استراتژیک «تَکوُ»[1] (تکاب) در نزدیکی های بهبهان -میان بهبهان و دهدشتِ کهگیلویه- را برای جلوگیری و مواجهه با مغولان مطرح کرد. این تنگۀ مهم که بیش از پنج کیلومتر طول دارد، از جهات مختلف مکانی و مادی حائز اهمیت بود. همچنین بنا به باور اتابک، میتوانستند ده ها هزار نیروی جنگی از اقوام مختلف -نظیر لر و شول و فارس- گرد کنند و در تنگ مذکور به مبارزه و مقاومت بپردازند. البته سلطان پیشنهاد اتابک را نپذیرفت و سلوک تواری و تقدیر را پی گرفت. در این مقاله، با استفاده از شیوۀ تحقیق تاریخی و رویکرد توصیفی- تحلیلی، گزارش های منابع دست اول گردآوری و ارزیابی شده و نگارنده با نقد نظر محققان کنونی، در پی پاسخ بدین پرسش‌ها بوده است که: موقعیت جغرافیایی و استراتژیک مکان مذکور چگونه بوده؟ و چرا سلطان محمد پیشنهاد اتابک را نپذیرفته است؟ یافته های پژوهش نشان میدهد که از لحاظ موقیت مکانی و مزایای مادی، این تنگه مشحون از آب روان و چشمه‌سارهای جاری و راکد، قله ها و کمرهای سخت‌گذر و غیرقابل تسخیر، غارها و اشکفت های بزرگ جهت انبار و ذخیرۀ مواد غذایی، پرتگاه ها و سراشیبی های تند و تیز برای پرتاب سنگهای گران و ویرانگر بوده است. علاوه بر آن، سلطان خوارزمشاهی از سر تشویشِ خاطر و نداشتن ارادۀ قوی برای تصمیمگیری قاطع و نیز آگاهی از اختلاف و تضاد اتابک لر با اتابک فارس بر سر قلمرو، پیشنهاد مزبور را نپذیرفت. [1]. Takow | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تنگ تکو؛ اتابک هزار اسب لُر؛ سلطان محمد خوارزمشاه؛ مغولان؛ بهبهان؛ کهگیلویه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Investigation Into Spatial Suggestion by Atabak Hazar Asp to Fight Against the Mongols | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Keshvad Siahpour | ||
| Assistant Professor, Department of History , Yasouj University, Yasouj, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| From the beginning of the Mongol invasion of the territory of Sultan Mohammad Khawrazmshah, several proposals were made to counter and repel the attack. One of the most critical proposals came from "King Nasreddin Hazarasb", the Atabak of Lor. He proposed the famous and strategic "Takow"[1] (Takab) strait near Behbahan - between Behbahan and Dehdasht Kohgiluyeh - to prevent and confront the Mongols. This important strait, more than five kilometers long, was important in various spatial and material aspects. Also, according to Atabak, they could muster tens of thousands of fighting forces from different ethnic groups, such as Lor, Shool, and Fars, to fight and resist in the mentioned strait. Of course, the Sultan did not accept Atabak's offer and left everything to fate. All the reports were collected and evaluated from first-hand sources by adopting the historical research methodology and a descriptive-analytical approach in this article. The author seeks to answer the following questions by criticizing current researchers: How is it possible to explain the geographic and strategic location of the strait? And why Sultan Mohammad did not accept Atabak's offer? The results showed that this strait is full of running waters and stagnant springs, impregnable peaks and impassable ridges, large caves, and caverns for food storage and precipices in terms of location and material advantages. Furthermore, Sultan Mohammad، who was perplexed and had no strong will to make a decisive decision, was aware of the disputes and contradictions between Atabak of Lor and Atabak of Fars in the region and did not accept the offer. [1] . Takow | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Tang -Takow, Atabak Hezar Asb Lor, Sultan Mohammad Khawrazmshah, Mongols, Behbahan, Kohgiluyeh | ||
| مراجع | ||
|
منابع و مآخذ
1- ابن‌بلخی (1363)، فارسنامه، سعی و اهتمام و تصحیح گای لیسترانج و نیکلسون، تهران: دنیای کتاب، چاپ دوم.
2- اشپولر، برتولد (1368)، تاریخ مغول در ایران، ترجمۀ محمود میرآفتاب، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ سوم.
3- اقبال آشتیانی، عباس (1376)، تاریخ مغول و اوایل ایام تیموری، تهران: نامک.
4- بادیان (1385)، اسکندر در ایران؛ تاریخ ایران در دورۀ هخامنشیان، ترجمۀ مرتضی ثاقبفر، تهران: جامی.
5- بارتولد، و. و. (1387). ترکستان‌نامه (ترکستان در عهد هجوم مغول)، ج2، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران: آگه، چاپ سوم.
6- بریون، مارسل (1369)، منم تیمور جهانگشا، ترجمه و اقتباس ذبیح‌الله منصوری، تهران: کتابخانه مستوفی، چاپ دهم.
7- بناکتی، داودبن محمد (1378)، تاریخ بناکتی (روضۀ اولی‌الالباب فی معرفۀ التواریخ و الانساب)، به کوشش جعفر شعار، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم.
8- بویل، ج. آ. (1371)، «تاریخ دودمانی و سیاسی ایلخانان»، تاریخ ایران از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی ایلخانان (تاریخ ایران کمبریج)، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم.
9- پاپلی یزدی، محمدحسن (1388)، فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
10- پیرنیا، حسن (1370)، تاریخ ایران باستان، ج2، تهران: دنیای کتاب، چاپ پنجم.
11- جعفری، عباس (1368)، گیتاشناسی ایران؛ کوهها و کوهنامه ایران، ج1، تهران: سازمان جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
12- جوزجانی، منهاج سراج (1363)، طبقات ناصری، تصحیح عبدالحی حبیبی، ج1، تهران: دنیای کتاب.
13- جوینی، عطاملک‌بن محمد (1389). تاریخ جهانگشای، تصحیح و تحشیۀ علامه محمد قزوینی، ج2، تهران: اساطیر.
14- حافظ ابرو، شهابالدین عبدالله خوافی (1375)، جغرافیای حافظ‌ابرو، تصحیح و تحقیق صادق سجادی، ج1، تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
15- ................................................. (1378)، جغرافیای حافظ‌ابرو، تصحیح و تحقیق صادق سجادی، ج2، تهران: آینه میراث.
16- حسینی منشی، محمد میرک (1385)، ریاض الفردوس خانی، به کوشش ایرج افشار و فرشته صرافان، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
17- دبیر سیاقی، سید محمد (2536)، سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی با همکاری مؤسسۀ انتشارات فرانکلین.
18- دوبد، بارون (1371)، سفرنامۀ لرستان و خوزستان، ترجمۀ محمدحسین آریا، تهران: علمی و فرهنگی.
19- دهخدا، علی‌اکبر (1385)، لغتنامه (فرهنگ متوسط دهخدا)، به کوشش غلامرضا ستوده، ایرج مهرکی و اکرم سلطانی، تهران: دانشگاه تهران.
20- شبانکارهای، محمدبن علی‌بن محمد (1363)، مجمع الانساب، تصحیح میر هاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
21- فسایی، میرزا حسن حسینی (1378)، فارسنامۀ ناصری، تصحیح منصور رستگار فسایی، ج2، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم.
22- گاوبه، هانیس (1359)، ارجان و کهگیلویه از فتح عرب تا پایان دورۀ صفویه، ترجمۀ سعید فرهودی، تهران: انجمن آثار ملی.
23- مجهول المؤلف (1372)، حدود العالم من المشرق الی المغرب، تصحیح و حواشی مریم میراحمدی و غلامرضا ورهرام، تهران: دانشگاه الزهراء.
24- مستوفی، حمدالله (1378)، نزهۀ القلوب، به کوشش سید محمد دبیر سیاقی، قزوین: طه.
25- .............................. (1381)، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر، چاپ چهارم.
26- مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد (1385)، احسن التقاسیم فی معرفۀ الاقالیم، ترجمۀ علینقی منزوی، تهران: کومش، چاپ دوم.
27- منشی، اسکندربیگ (1377)، عالم‌آرای عباسی، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، ج1، تهران: دنیای کتاب.
28- ناصرخسرو (1373)، سفرنامه، تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران: زوار، چاپ پنجم.
29 - نطنزی، معین‌الدین (1383)، منتخب التواریخ معینی، به اهتمام پروین استخری، تهران: اساطیر.
30- وصاف الحضره شیرازی، شهابالدین (شرفالدین عبدالله) (1338)، تاریخ وصاف، تهران: کتابخانه ابن‌سینا و کتابخانه جعفری تبریزی.
31- همدانی، رشیدالدین فضل‌الله (1389)، جامع التواریخ (تاریخ سلغریان فارس)، تصحیح و تحشیه محمد روشن، تهران: میراث مکتوب.
32- ................................................... (1367)، جامع التواریخ، به کوشش بهمن کریمی، ج1، تهران: اقبال، چاپ سوم.
33- ................................................... (1373)، جامع التواریخ، تصحیح و تحشیه محمد روشن و مصطفی موسوی، ج1، تهران: البرز.
34- مصاحبه تلفنی با آقای رمضان صحرایی، فروردین 1400 (ساکن تنگ تکو و منطقه کوهستانی پشکر).
35- مصاحبه تلفنی با آقای دولتی مختاران (نویسنده و محقق بهبهانی)، فروردین 1395، 1396 و 1400.
36- Minorsky, v(1997), “ shūlistān”, Encyclopaedia of Islam, ed. C.E Bosworth, Vol. IX, Leiden: Brill.
List of Sources With English Handwrting Bādīān, E (1385š),»Eskandar dar Irān«,Tārīḵ-e Iran dar dūreye haḵāmanešīān, Translated by, Morteżā Ṯaqebfar, Tehrān: ǰāmī.]In Persian[ Banākatī, Dāvūd b. Moḥammad(1378š), Tārīḵ-e Banākatī(Rawḍato Ololalbāb Fī Maʻrefat-alTawarīkh va al- ansāb),ed. Jafaʻr Šoʻār ,Tehrān: Anǰoman-e Ᾱṯār va mafāḵer-e Mellī, 2th ed.]In Persian[ Bartold,V,V(1387š), Turkestān nāmeh(Turkestān dar ahde Hoǰūme moḡūl),Vol.2, Translated by, Karīm Kešavarz, Tehrān: Ᾱgah, 3th ed.]In Persian[ Boyle,j.a(1371š),» Tārīḵ-e Dūdmanī va Sīyāsī īl Ḵānān« DYNASTIC AND POLITICAL HISTORY OF THE IL-KHĀNS ,Tārīḵ-e Iran az Ᾱmadan-e Saljūqyān Tā frūpāšīye īl ḵānān(Tārīḵ-e Iran Cambridge The Cambridge History of Iran), Translated by, Hassan Anoše, Tehrān: Amīr Kabīr, 2th ed. ]In Persian[ Brion, Marcel, Manam Teīmūr ǰahāngošā, translation and adaptation of Ḏabīḥallah Manṣūrī, Tehrān: Mostūfī Library, 10th ed. [In Persian] Dabīr Sīaqī, Moḥammad (2536ša), Sōltān Jalāl- Al-Din Ḵārazmšāh, Tehrān: Šerkat-e Sahāmī Ketāb-hāye Jībī & Mūasese-ye Entešārāt-e Franklin.]In Persian[ De Bode,Baron(1371š) Safarnāme Lōrestān va Ḵūzestān (Travels in Luristan and Arabistan), Translated by, Ᾱryā.M.H, Tehrān: ʻElmī va Farhangī.]In Persian[ DehḴōdā, ʻAiī Akbar (1385), Loḡatnāmeh (Farhange Motevasṭe DehḴōdā), ed. Ḡolāmreżā Sotūdeh, Iraǰ Mehrakī and Akram Soltānī, Tehrān: University of Tehrān . Ebn Balḵī(1363š),Fārsnāme ,ed. Le strange & Nicholson,Tehrān: Donyā-ye ketāb, 2th ed.]In Persian[ Eqbāl Ᾱštīānī, Abbās(1376š), Tārīḵ-e Moḡūl va avāyele ayām-e Taymorī (the History of Mongols and early Timurid), Tehrān: Nāmak.]In Persian[ Fasāīī, Mīrzā Ḥassan Ḥoseīnī, Fārsnāmeh(1378š), ed. Mansoūr Rastegār Fasāī, Vol 2, 2th ed, Tehrān: Amīr Kabīr.]In Persian[ Gaube, Heinz(1359š),Arǰān va Kohgīlūyeh Az Fath-e Arab Ta Pāyān-e dūreh Ṣafavīye (Arragan/Kuh-Giluyeh. Eine südpersische Provinz von der arabischen Eroberung bis zur Safawidenzeit), Translated by Saʻīd Farhudī, Tehrān: Anǰoman-e Ᾱṯar-e Mellī.]In Persian[ Ḥāfez Abrū (1375š), ǰoḡrāfīyāy-e Ḥāfez Abrū I, ed, Sādeq saǰadī, Tehrān: Bonyād-e Mīraṯ -e Maktūb.]In Persian[ Ḥāfez Abrū, (1378š), ǰoḡrāfīyāy-e Ḥāfez Abrū, II, ed. Sādeq saǰadī, Tehrān: Ᾱyene va Mīraṯ.]In Persian[ Ḥoseīnī Monšī, M, M (1385š), Rīyāż al- Ferdūs Ḵānī, ed. Iraǰ Afšār, Bonīād-e Moqūfāt-e Afšār.]In Persian[ Ḥūdūd al-Ᾱlam min al Mašreq el al-Maḡreb(1372š), ed. Maryame mirahmadi & ḡolāmreza Varahrām, Tehrān: Dānešgāh-e al-zahra.]In Persian[ Interview with Mr. Ramażān Ṣaḥrāei, Farvardīn 1400 (resident of Tang-e-Takū and Paškar mountainous area). Jaʻfarī, Abbās(1368š), Gītašenāsī-e Iran:Kūhhā va Kūh name Iran,Vol 1,Tehrān: Sāzemān-e ǰoḡrāfīyāīī va Kārtogrāfy Gītašenasī.]In Persian[ ǰoveynī, ʻAlā’al-din Atāmalek Moḥammd (1389š), Tārīḵ-e ǰahāngošā, ed. Moḥammad Qazvīnī, Tehrān: Asāṭīr.]In Persian[ ǰūzǰānī, Menhaǰ al-Serāǰ (1363š), Tabaqāt-e Nāserī, ed. Abdūl Ḥaīye Ḥabībī, Tehrān: Donyā-ye ketāb.]In Persian[ Maqdasī, Abūʼ Abd Allāh Moḥammad b. Aḥmad, Aḥsan al- Taqāsīm Fī Maʻrīfat Al-Aqālīm, Translated by, ʻAlī Naqī Monzavī, Tehrān: Komeš, 2th ed .]In Persian[ Monšī ,Eskandarbeīg(1377š), Ᾱlam ārā-ye Abbāsī, Vol.I, ed, Moḥammad Esmāʻīl Reżvānī, Tehrān: Donyā-ye ketāb.]In Persian[ Mostūfī, Ḥamdallāh (1378š), Nozhat al-Qolūb, ed. Moḥammad Dabīrsīāqī, Qazvīn, Ṭaha.]In Persian[ Mostūfī Qazvīnī, Ḥamd allāh (1381š), Tārīḵ-e Gozīdeh, ed. Abdūlḥoseīn Navaīī, Tehrān: Amīr Kabīr, 4th ed.]In Persian[ Nāser Ḵusraw (1373š), Safarnāme, ed. Moḥammad Dabīrsīāqī, Tehrān: Zavvār, 5th ed.]In Persian[ Naṭanzī, Moʻīn al-Dīn(1383š), Montaḵab al-Tavārīḵ-e Moʻīnī, ed. Parvīn Estaḵrī, Tehrān: Asāṭīr.]In Persian[ Pāpelī Yazdī, Moḥammad Hasan(1388š), Farhang-e Ᾱbādīhā va Makānhāy-e Maẕhabīy-e Kešvar, Mašhad, Bonyād-e pažūhešhay-e Eslāmī. ]In Persian[ Pīrnīā, Hasan(1370š), Tārīḵ-e Iran-e Bāstān,Vol. 2, Tehrān: Donyā-ye ketāb, 5th ed.]In Persian[ Rašīd al-dīn Fażlullāh (1367š), ǰāmiʻ al-tavārīḵ, ed. Bahman Karīmī,Vol.1, Tehrān: Eqbāl, 3th ed.]In Persian[ Rašīd al-dīn Fażlullāh (1373š), ǰāmiʻ al-tavārīḵ, ed. Moḥammad Rošan va Moṣṭafā mūsavī, Vol 1, Tehrān: Alborz.]In Persian[ Rašīd al-dīn Fażlullāh (1389š), ǰāmiʻ al-tavārīḵ (Tārīḵ-e Salḡūrīyān Fārs), ed. Moḥammad Rošan, Tehrān: Mīrāṯ-e Maktūb.]In Persian[ Šabānkāre-ī, Moḥammad b. ʻAlī b. Moḥammad (1363š), Maǰmaʻ al-Ansāb, ed. Mīr Hāšem Moḥadeṯ, Tehrān: Amīr Kabīr.]In Persian[ Spuler, B, Tārīḵ-e Moḡūl dar Iran (The Mongol in Iran), Translated by, Maḥmūd Mīrāftāb, Tehrān: ʻElmī va Farhangī, 3th ed .]In Persian[ Telephone interview with Mr. Dolatī Moḵtārān (author and researcher Behbahanī), Farvardīn 1395, 1396 and 1400. Vaṣṣāf al Ḥażrat -e Šīrāzī(1338š), Tārīḵ-e Vaṣṣāf, Tehrān: Ketābḵāne Ibn-e Sīna va Ketābḵāne Jaʻfarī Tabrīzī.]In Persian[ English Sources Minorsky, v (1997), “ shūlistān” Encyclopaedia of Islam, ed. C.E Bosworth, Leiden, Brill, Vol. IX, pp 499-500. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 580 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 230 |
||