1استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران
2استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شهید رجایی
3کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.
چکیده
نفوذ بیگانگان و دشمنان در سرزمین و فکر مسلمانان، سابقه ای به وسعت تاریخ اسلام دارد. دشمنان جبهه‌ی حق به دلیل احساس استعلاء و خودبزرگ بینی، هم‌ترازی قدرت‌های دیگر را برای خود ناپسند دانسته و کوشیده‌اند با اتخاذ راهبردهای مناسب جنگ سخت یا نرم، در مسیر حرکت آنان انحراف ایجاد نمایند گفتمان نهضت حق را ساقط کنند. بر این اساس، آنچه می‌تواند راهگشای فهم بسیاری از جریانات سیاسی تاریخ اسلام و کشف تاکتیک‌های جبهه‌ی دشمن برای نفوذ در جامعه اسلامی باشد، شناسایی گفتمان‌های غالب و مغلوب جبهه‌های حق و باطل است. در میان روش‌های پژوهش و تحقیق در گزارش‌ها، روش «تحلیل گفتمان پدام» در فهم نظام‌مند از تاریخ بسیار مؤثر است چراکه با اتکاء به دو سطح عمده‌ی تحلیل متن و فرامتن، به توصیف، دریافت و تفسیر رویدادهای اجتماعی و سیاسی می‌پردازد. نگارندگان در این تحقیق کوشیده‌اند تا بر اساس این روش، اندیشه و سیاست جریان‌های متخاصم حاکم بر عصر امام علی(ع) را از لابه‌لای گزارش‌های تاریخی معتبر، بازسازی و با طراحی الگویی از نفوذ این جریانات، رفتارشناسی دشمنان آن حضرت(ع) را ترسیم نمایند. بر اساس نتایج به دست‌آمده، استراتژی عمده‌ی دشمنان برای نفوذ در جامعه اسلامی؛ موج‌آفرینی، هجمه وسیع تبلیغاتی، هیاهوی سیاسی، فریب افکار عمومی، تقدّس آفرینی کاذب و سوءاستفاده از جهل مردم بوده است.
Discourse on the currents of enemies'''' cultural-intellectual influence In the age of Amir al-Momenin Ali (AS)...
نویسندگان [English]
Meysam Motiee1؛ Mohammad Etrat Doost2؛ Morteza Soltani3
1Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
2Assistant Professor in Department of Islamic Theology and Education, Shahid Rajaee Teacher Training University
3Master of Science in Quran and Hadith Imam Sadegh University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
< p >The influence of the enemies in the land and the thought of the Muslims has a long history in the history of Islam. Enemies, because of their sense of arrogance, find all the levels of other powers unfavorable to them. By adopting appropriate strategies of hard or soft warfare, they have tried to divert the path of the right front in order to overthrow the discourse of truth. What can pave the way for understanding many of the political currents in the history of Islam and discovering the enemy''s tactics for infiltrating Islamic society is identifying the dominant and defeated discourses of the right and wrong fronts. Among the research methods, the method of "Pedam discourse analysis" is effective in systematic understanding of history, because according to the two levels of text and hypertext analysis, it describes, receives and interprets social and political events. In this research, the authors have tried to reconstruct the thought and policy of the currents of the enemy in the era of Imam Ali (AS) from among the authentic historical reports, and by designing a model of the influence of these currents, to study the behavior of the enemies of that Imam (AS). Based on the results obtained, the strategy of the enemies to infiltrate the Islamic society; There has been wave-making, widespread propaganda attacks, political uproar, deception of public opinion, false sanctification and abuse of people''s ignorance.
کلیدواژه‌ها [English]
Imam Ali (AS), Anthropology, Influence, Discourse Analysis, Soft War
مراجع
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه، (1414ق)، ترجمه: حسین انصاریان، قم: هجرت.
آلوسی، سید محمود (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید (1404ق)، شرح نهج البلاغة، قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
ابن اثیر جزری، علی بن محمد (1385ش)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارالصادر.
ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم (1410ق)، الإمامة و السیاسة المعروف بتاریخ الخلفاء، بیروت: دارالأضواء.
ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم (بیتا)، المعارف، قاهره: دارالمعارف.
ابن کثیر، إسماعیل بن عمر (بیتا)، السیرة النبویة، بی‌جا: بی‌نا.
اسماعیلی، رفیع الدین؛ اسکندری، علی (1395ش)، جریان شناسی نفوذ فمینیسم در سینمای ایران، تهران: دانشگاه امام حسین(علیه السلام).
ثقفی، ابراهیم بن محمد (1410ق)، الغارات، قم: دارالکتاب.
جانی پور، محمد (1397ش)، «استفاده از روش تحلیل محتوا به مثابه رویکردی نوین در فقه الحدیث»،در کتاب: رویکردهای نوین در حدیث پژوهی شیعه، به اهتمام احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
خطیب بغدادی، احمد بن علی (1974م)، تقیید العلم، بیروت: دارإحیاءالسنةالنبویة.
دهخدا، علی اکبر (1373ش)، لغت نامه‌ی دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
دینوری، احمد بن داود (1371ش)، الأخبار الطوال، ترجمه: محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی.
ذهبی، محمد بن احمد (بیتا)، تذکرة الحفاظ، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
رازی، عبدالرحمن بن ابی‌حاتم (1952م)، الجرح و التعدیل، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
ری‌شهری، محمد و همکاران (1424ق)، دانشنامه امیرالمؤمنین(علیه السلام)، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، قم: دارالحدیث.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر (1418ق)، تنویر الحوالک، بیروت: دارالکتب العلمیة.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر (بیتا)، جامع الأحادیث، بیروت: دارالکتب العلمیة.
سلطانی، مرتضی(1397ش)، روشها و مصادیق نفوذ فکری ـ فرهنگی دشمن و راهکارهای مقابله با آن در احادیث و سیره معصومین (علیهم السلام)، پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
شریعتی، محمد تقی(1351ش)، خلافت و ولایت از نظر قرآن و سنت، تهران: حسینیه‌ی ارشاد.
شهیدی، سید جعفر (1376ش)، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صلواتی، محمد(1365ش)، خارجیگری، تهران: نشر دانش اسلامی.
ضبی الاسدی، سیف بن عمر (1391ق)، الفتنة و وقعة الجمل، بیروت: دارالنفائس.
طبرانی، سلیمان بن احمد(1404ق)، المعجمالکبیر، الموصل: مکتبة الزهراء.
طبرسی، احمد بن علی (1403ق)، الإحتجاج علی اهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضی.
طبری، محمد بن جریر (1387ق)، تاریخ الأمم و الملوک، بیروت: دارالتراث.
عاملی، جعفر مرتضی (1426ق)، الصحیح من سیرة النبی الأعظم(صلی الله علیه و آله)، قم: دارالحدیث.
عاملی، جعفر مرتضی (1430ق)، الصحیح من سیرة الإمام علی(علیه السلام)، بیروت: المرکزالاسلامی.
عقاد، عباس محمود (بیتا)، معاویة بن ابی‌سفیان، بیروت: دارالرشاد الحدیثه.
علوی، محمد بن علی (1428ق)، المناقب، قم: دلیل ما.
عمید، حسن (1389ش)، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات اشجع.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق)، کتاب العین، قم: هجرت.
فرکلاف، نورمن (1379ش)، تحلیل انتقادی گفتمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
قرطبی، محمد بن احمد (1364ش)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو.
قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله (1409ق)، الخرائج و الجرائج، قم: مؤسسه امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف).
متقی هندی، علی المتقی بن حسام (1419ق)، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، بیروت: دارالکتب العلمیة.
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(علیه السلام)، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
محب الدین طبری، احمد بن عبدالله (بیتا)، ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، مصر: دارالکتب المصریة.
محمد بن عقیل (1412ق)، النصائح الکافیة لمن یتولی معاویة، قم: دارالثقافة للطباعة.
مدنی، سید جلال (1374ش)، مبانی و کلیات علوم سیاسی، تهران: علامه طباطبایی.
مسعودی، علی بن حسین (1409ق)، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم: دارالهجرة.
مسلم، ابن حجاج (بیتا)، صحیح مسلم، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
معادیخواه، عبدالمجید (1384ش)، تاریخ اسلام (عصر علوی) عرصه‌ی دگر اندیشی، تهران: نشر ذره.
معین، سید محمد (1363ش)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
مغربی، نعمان بن محمد (1423ق)، المناقب و المثالب، بیروت: أعلمی.
مفید، محمد بن محمد (1413ق)، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة،قم: کنگره شیخ مفید.
مک دانل، دایان (1380ش)، مقدمه‌ای بر نظریه‌های گفتمان، ترجمه: حسین علی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
مکارم شیرازی، ناصر (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
نصر بن مزاحم، بن سیار المنقری (1404ق)، وقعة الصفین، قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
نمازی شاهرودی، علی (1415ق)، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران: نشر حیدری.
نمیری، عمر بن شبه (1417ق)،تاریخ المدینة المنورة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
واقدی، محمد بن عمر (1409ق)، المغازی، بیروت: اعلمی.
یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (1995م)، معجم البلدان، بیروت: دارالصادر.
یعقوبی، احمد بن ابییعقوب (بیتا)،تاریخ الیعقوبی، بیروت: دارالصادر.
یوسفی الغروی، محمد هادی (1417ق)، موسوعة التاریخ الإسلامی، قم: مجمع اندیشه‌ی اسلامی.
