پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 960 |
| تعداد مقالات | 7,934 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,426,118 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,545,497 |
شیخ جعفر صفوی: شخصیتی مشهور، اما گمنام در سنت صفویان | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 5، دوره 30، شماره 45 - شماره پیاپی 135، اردیبهشت 1399، صفحه 107-125 اصل مقاله (360.85 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2020.26951.2040 | ||
| نویسنده | ||
| علی سالاری شادی* | ||
| دانشیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه | ||
| چکیده | ||
| به‌طور عام در سنت خاندان و حاکمیت صفوی، تعداد زیادی از سابقین این خاندان با عنوان مشایخ صفوی، از شیخ صفی تا شاه‌اسماعیل، از احترام ویژه و موقعیت قدیس‌گونه‌ای برخوردار بوده‌اند، اما در میان اعضای این خاندان شیخ جعفر صفوی فرزند خواجه‌علی، حالتی خاص و منحصر به فرد و استثنائی دارد. این عضو خاندان صفوی نه تنها در سنت تاریخی- روایی و خاندانی- حکومتی صفویان جایگاهی ندارد، بلکه به‌طور واضح و بارزی کینه‌توازنه مورد نفرت واقع شده بود. درحالی‌که این شیخ صفوی تا حد زیادی مورد توجه حاکمیت‌های معاصر بوده و از احترام فراوانی برخوردار بوده است. علاوه بر آن، منابع معاصر تیموری و ترکمانی نیز با لحنی مساعد و مناسب و با تکریم از وی یاد کرده‌اند. لذا در این میان تناقض خاصی وجود دارد. منابع صفوی با ابهام و اجمال فراوان و با اغراق و مبالغه، این موضع‌گیری خصمانه را در راستای امر تعیین جانشینی و مخالفت شیخ جعفر با جایگزینی جنید مطرح کرده‌اند که ضمن آن، با حرارت خاصی پای جهانشاه قراقویونلو را نیز به این ماجرا کشانده‌اند؛ تا جایی که خروج جنید از اردبیل را به وی منتسب کرده‌اند. حال با توجه به این تناقضات و ابهامات، آیا ادعاهای منابع و سنت صفویان دربارۀ امر جانشینی و حقانیت جنید مبدأ و منشأیی دارد؟ آیا به راستی شیخ جعفر مرتکب رفتار ساختارشکنانه‌ای در خاندان صفوی شده است؟ نگارندۀ این مقاله درصدد است ضمن بیان مقام و موقعیت این شیخ صفوی، چرایی و چگونگی مقابلۀ او با جنید و تبعات آن را مورد بررسی قرار دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| صفویان؛ شیخ جعفر؛ جنید؛ جهانشاه؛ اوزون‌حسن؛ حیدر صفوی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Sheikh Jafar Safavi, a Famous but Unknown Person in the Safavid Tradition , | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Salarishadi | ||
| Associated Professor, Department of History, Urmiah University | ||
| چکیده [English] | ||
| In general, in the tradition of the Safavid dynasty and sovereignty, many former members of this family, who were known as the Safavid Mashayekh, from Sheikh Safi to Shah Ismail, were treated with considerable respect and they had a semi-sacred position. However, among the members of this family, Sheikh Jafar Safavi, the son of Khajeh Ali, had a special, unique, and distinct situation. This member of the Safavid family not only had discarded from all Safavid historical-narrative and dynastic-governmental traditions but was clearly referred resentfully. Although, this Safavid sheikh has been highly considered by contemporary governments and he has been particularly respected. Moreover, he is referred in a very favorable and respectful tone in contemporary Timurid and Turkmen historical sources. Therefore, there is a special contradiction in this matter. Safavid literary and historical sources have described this hostile standing against him with great ambiguity and exaggeration. They pointed out the opposition of Sheikh Jafar to the succession of Junayd. The sources also discussed the role of Jahanshah Qaraqviyunlu in this matter with special partiality to the extent that Junayd's departure from Ardabil has been attributed to him. Considering these contradictions and ambiguities, does the claim of Safavid sources and traditions about the succession and legitimacy of Junayd have a basis in reality? Has Sheikh Jafar really committed deconstructive acts in the Safavid family? Hence, this article aims to study the status and position of this Safavid sheikh as well as the reasons and the ways of his confrontation with Junayd and the associated consequences. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The Safavids, Sheikh Jafar, Junayd, Jahanshah, Ozon Hassan, Haidar Safavi | ||
| مراجع | ||
|
منابع و مأخذ - زاهدی، ابن‌ابدال (1343)، سلسلۀ النسب صفوی، برلین: چاپخانه ایرانشهر. - ابن‌کربلایی، حافظ حسین (1383)، روضات الجنان و جنات الجنان، با مقدمه و تصحیح جعفر سلطان القرایی، به سعی و اهتمام محمدامین سلطان القرایی، ج1، تبریز: انتشارات ستوده. - ابوبکر طهرانی (1356)، کتاب دیاربکریه، به تصحیح و اهتمام نجاتی لوغال و فاروق سومر، تهران: انتشارات طهوری. - بیات، اروج‌بیگ (1338)، دون ژوان ایرانی، ترجمۀ مسعود رجب‌نیا، تهران: بنگاه و ترجمه نشر کتاب. - اسپناقچی پاشازاده، محمد عارف (1379)، تاریخ الاسلام بین الخواص و العوام، به کوشش رسول جعفریان، قم: دلیل. - امینی هروی، امیر صدرالدین (1383)، فتوحات شاهی، تصحیح و توضیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. - تبریزی، محمدکاظم‌بن محمد (1388)، منظر الاولیاء (در مزارات تبریز و حومه)، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: انتشارات کتابخانه مجلس شواری اسلامی. - جنابدی، میرزا بیگ (1378)، روضة الصفویه، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: انتشارات موقوفات افشار. - حسینی استرآبادی، سید حسن (1366)، از شیخ صفی تا شاه‌صفی (تاریخ سلطانی)، به اهتمام احسان اشراقی، تهران: علمی. - خنجی اصفهانی، روزبهان (1379)، تاریخ عالم‌آرای امینی، به کوشش مسعود شرقی، تهران: انتشارات خانواده. - خواندمیر، غیاث‌الدین‌بن همام‌الدین (1362)، تاریخ حبیب السیر، زیر نظر دکتر دبیر سیاقی، ج4، تهران: کتابفروشی خیام. - روملو، حسن‌بیگ (1384)، احسن التواریخ، تصحیح و تحشیه دکتر عبدالحسین نوایی، ج2، تهران: اساطیر. - رویمر، هانس روبرت (1385)، ایران در راه عصر جدید، ترجمۀ آذر آهنچی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - زرین‌کوب، عبدالحسین (1376)، جستجو در تصوف ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر. - سومر، فاروق (1380)، اغوزها (ترکمن)، ترجمۀ آنا دردی عنصری، تهران: انتشارات حاج طلایی. - سیوری، راجر (1363)، ایران عصر صفوی، ترجمۀ احمد صبا، تهران: کتاب تهران. - شاملو، ولی‌قلی (1371)، قصص الخاقانی، تصحیح سید حسن سادات‌ناصری، ج1، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. - شیبی، کامل مصطفی (1374)، تشیع و تصوف، ترجمۀ علی‌رضا قراگوزلو، تهران: انتشارات امیرکبیر. - عادل، پرویز (زمستان 1385)، «عنادورزی جهانشاه با شیخ جنید صفوی: دلیل سیاسی یا مذهبی»، آموزش تاریخ، دوره هفتم، شمارۀ سوم، صص 34-39. - عاشق پاشازاده، احمدبن یحیی (1332ق)، تواریخ آل عثمان، استانبول: مطبعۀ عامره. - غفاری قزوینی، احمد (1343)، تاریخ جهان‌آرا، با مقدمۀ حسن نراقی، تهران: کتابفروشی حافظ. - قزوینی، یحیی ابن‌عبدالطیف (1363)، لبّ التواریخ، تهران: انتشارات گویا. - قمی، قاضی احمد (1359)، خلاصۀ التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، ج1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. - مجهول‌المؤلف (1364)، جهانگشای خاقان، مقدمه الله دتا مضطر، اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان. - مجهول‌المؤلف (1363)، تاریخ عالم‌آرای صفوی، به کوشش یدالله شکری، تهران: انتشارات اطلاعات. - مزاوی، میشل (1368)، پیدایش دولت صفوی، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نشر گستره. - هینتس، والتر (1362)، تشکیل دولت ملی در ایران، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: انتشارات خوارزمی. -Shukurov, Rustam (1993), “The campaign of Shaykh Djunayd Safawi against Trebizond (1456 AD/860 H)”, BMGS,17, pp127-140. List of sources with English handwriting - Abu Bakr Tehrānī (1356 Š.), Ketāb-e Dīārbakīa, edited by Nejātī Loḡāl, Fārūq Sūmer, Tehran: Ṭahūrī. [In Persian] - Amīnī Heravī, Amīr Ṣadr al-Dīn (1383 Š.), Fotūḥāt-e Šāhī, edited by Mohammad Rezā Naṣīrī, Tehran: Anjoman-e Āṯār vaMafāḵer-e Farhangī. [In Persian] - Jonābedī, Mīrzā Beyg Hasan (1378 Š.), Roża al-Šafavīya, Edited by Ḡolāmreżā Ṭabāṭabāī Majd, Tehran: Bonyād-e Moqofāt-e Doktor Mahmud Afšār. [In Persian] - ‘Adel, Parvīz (1385), “”Enādvarzī-e Jahānšāh bā Šayḵ Jonayd Sīāsī va yā Mazhabī,” ‘Āmūzeš-e Tārīḵ, 7 Series, No. 3, pp. 34-39. [In Persian] - ‘Ālamārā-ye Safavī (1363 Š.), edited by Yadallah Šokrī, Tehran: Eṯelā’āt. [In Persian] - ‘Āšīq Pāšāzāda (1332), Tavārīḵ-e Āl-e Oṯmān, Istanbul: Maṭba’a ‘Āmara. - Espanāqčī Pāšāzāda, Mohammad ‘Aref (1379 Š.), Tārīḵ al-Eslām bein al-Ḵāṣ va al-‘Ām, edited by Rasūl Jafarīān, Qum: Rah-e Dalīl.Ibn Abdāl Zāhedī, (1343 Š.), Selsela al-Nasab, Berlin: Čāpḵāna Īrānšahr. - Ḡafārī Qazvīnī, Ahmad (1343 Š.), Tārīḵ-e Jahānārā, edited by Hasan Narāqī, Tehran: Ḥāfez. [In Persian] - Hosseinī Estarābādī, Hasan b. Mortażā (1366 Š.), Az Šeyḵ Ṣafī tā Šāh Ṣafī, Edited by Ehsān Ešrāqī, Tehran: ‘Elmī. [In Persian] - Ibn Karbalāī, (1383 Š.), Rożāt al-Jannān va Jannāt al Janān, Edited by Jafar Soltān al-Qarāī and Mohammad Amīn Soltān al-Qarāī, Tabriz: Sodūda. [In Persian] - Jahāngošā-ye ḵāqān (1364 Š.), edited by Allāh Dtā Możṭar, Islambad: Markaz-e Taḥqīqāt-e Fārsī-e Īrān va Pākestān. [In Persian] - Ḵāndmīr (1362 Š.), Tārīḵ-e Ḥabīb al-Siyar, edited by Dabīrsīāqī, Tehran: Ḵayyām. [In Persian] - Moḥammad Kāẓem b. Moḥammad Tabrīzī (Asrār ‘Alī Šāh) (1388 Š.), Manẓar al-Ulīā (dar Mazarāt va Ḥūma), edited by Mīr Hāšem Moḥadeṯ, Tehran: Ketābḵāna, Moza va Markaz-e Asnād-e Majles-e Šorāye Eslāmī. [In Persian] - Rūmlū, Hasan Beyg (1384 Š.), Aḥsan al-Tavārīḵ, edited by ‘Abulhossein Navāī, Tehran: Asāṭīr. [In Persian] - Rūzbehān Ḵonjī Eṣfahānī (1379 Š.), Tārīḵ-e ‘Alam Ārā-ye Amīnī, edited by Mas’ūd Šarqī, Tehran: Ḵānevāda. [In Persian] - Sūmer Fārūq (1380 Š.), Oḡūz-hā (Tūrkman), translated by Ānādardī ‘Onṣorī, Tehran: Ḥāj Ṭalāī. [In Persian] - Sūmer Fārūq (1967), Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları, Ankara. - Šeybī, Kāmel Moṣṭafā (1374 Š.), Tašay‘o va Taṣavvof, translated by ‘Alī Rezā Qarāgozlū, Tehran: Amīr Kabīr. [In Persian] - Qumī, Qāzī Aḥmad (1359 Š.), Ḵulāṣa al-Tavārīḵ, Edited by Ehsān Ešrāqī, Tehrah: Dānešgāh-e Tehrān. [In Persian] - Valī Qulī Šāmlu (1371 Š.), Qeṣaṣ al- ḵāqānī, edited by Sayed Ḥasan Sādāt Nāṣerī, Tehran: Vezārat-e Farhang va Eršād-e Eslāmī. [In Persian] - Zarrīnkūb, Abdulḥossein (1376 Š.), Jostejū dar Taṣavvof-e Īrān, Tehran: Amīr Kabīr. [In Persian]
References in English and German - Hinz, Walter (1936), Irans Aufstieg zum Nationalstaat im fünfzehnten Jahrhundert. Berlin: De Gruyter. - Mazzaoui, Michel M. (1972), The Origins of the Ṣafawids; Šīʻism, Ṣūfism, and the Ġulāt, Wiesbaden, F. Steiner. - Roemer, Hans Robert (1989), Persien auf dem Weg in die Neuzeit: iranische Geschichte von 1350 – 1750, Stuttgart: Steiner. - Savory, R. M. (1980) Iran under the Safavids, Cambridge: Cambridge University Press. - Shukurov, Rustam (1993) “The campaign of Shaykh Djunayd Safawi against Trebizond (1456 AD/860 H)”, BMGS, 17, pp. 127-140. - Urūj Beyg (2003), Don Juan of Persia: A Shi‘ah Catholic. Translated by G. Le Strange, London: Harper & Brothers.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,439 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 485 |
||