پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 960 |
| تعداد مقالات | 7,934 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,426,053 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,545,348 |
بررسی مقایسه ای سیر اسماء جمالی خداوند در متون عرفانی قرن چهارم و ششم هجری (مطالعه موردی کشف المحجوب و روح الارواح) | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 2، دوره 10، شماره 19، آذر 1397، صفحه 27-55 اصل مقاله (601.83 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2019.24134.1688 | ||
| نویسندگان | ||
| کتایون کتیبه* 1؛ ناصر نیکوبخت2؛ انسیه خزعلی3؛ حسین قبادی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران، ایران | ||
| 3استاد گروه زبان و ادبیات عرب، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران | ||
| 4استاد دانشگاه تربیت مدرس | ||
| چکیده | ||
| در متون صوفیانه و عارفانه و در آموزه‌های عارفان، مبحث اسماءالله جایگاه ویژه‌ای دارد که می‌توان گفت تقریباً از سایر مباحث عرفانی گسترده‌تر و بااهمیت‌تر است. به‌خصوص بحث در باب اسماء جمالی و جلالی پروردگار، چگونگی جلوۀ آن‌ها و آثار خاصی که هریک در روح انسان به‌جا می‌گذارند، بخش اعظمی از آثار عرفانی را به خود اختصاص داده است و نویسندگان صوفی‌مسلک به طرح نظریات خویش در این زمینه پرداخته‌اند. در این پژوهش، به روش توصیفی-تحلیلی و با جست‌وجو در منابع و آثار مربوط، پس از جست‌وجویی مختصر در تاریخچۀ مطالب مرتبط با اسماءالله و کاوشی در نظریات عارفان در این زمینه، در دو سطح اندیشگانی و ادبی دو اثر برجستۀ عرفانی قرن چهارم و ششم، یعنی کشف‌المحجوب و روح‌الارواح مطالعه می‌شود. می‌توان گفت که در قرن چهارم، آثار عرفانی به شکل متشرعانه و نگارش‌هایی تعلیمی و رسمی و به نثر مرسل نوشته شده‌اند، اما به‌موازات حرکت عرفان از زهد به‌سوی عشق، به‌تدریج به‌سمت انتزاعی‌ترشدن تصاویر و ساختار مجرد و ادبیت متن پیش می‌روند. در روح‌الارواح، مبادرت آگاهانۀ سمعانی به بیان تجربه‌های عرفانی به‌وضوح در تمام اثر دیده می‌شود. این نکته با جایگاه جمال‌شناسی خاص و منسجم نثر روح‌الارواح نیز مرتبط است که از طریق بیان، ذوق و حس عاشقانه و تعبیرات و تجربه‌های عارفانه به خواننده منتقل می‌شود؛ نکته‌ای که در بیان تعلیمی و خشک کشف‌المحجوب دیده نمی‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسماء جمالی؛ تفسیر عرفانی؛ روح‌الارواح؛ کشف‌المحجوب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Comparative Study of Beautiful (Jamal) Names of God in the Mystical Texts of the Fourth and Sixth Centuries (A.H): The Cases of Kashf al-Mahjub and Rawh al-Arwah | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Katayoon Katibeh1؛ Naser Nikoubakht2؛ Ensiah Khazali3؛ Hossein Ghobadi4 | ||
| 1PhD Candidate of Persian Language and Literature Department, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 2Associate Professor of Persian Language and Literature Department, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 3Associate Professor of Arabic Language and Literature Department, Faculty of Literature, Languages and History, Alzahra University, Tehran, Iran | ||
| 4Professor of Persian Language and Literature Department, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In the mystic/gnostic texts and in theosophists’ teachings, the issue of God’s names holds a special status, particularly broader and more important than all other mystic themes. The discussion concerning the majestic attributes of Allah and the beautiful names of Allah, their manifestations, and the characteristic effects of each on the human soul have comprised a large part of mystical written works, in which Sufi-oriented authors have proposed their views on these matters. In this research, applying an analytical and descriptive approach, and after an investigation into the resources related to the history of the holy names of God and the mystics' viewpoints, two prominent books of the fourth and sixth centuries (Kashf al-Mahjub and Rawh al-Arwah) were selected to be examined at two literary and ideational levels. It can be apprehended that the mystical works of the fourth century were written in religious format, deploying formal, didactic and simple prose style of writing. However, parallel to mysticism’s movement from piety towards love, texts appear to enjoy more pictorial and structural abstraction and literariness through deploying metaphor, allegory and rhyme. On the other hand, Sam’ani’s deliberate effort in narrating mystical experiences is evident in Rawh al-Arwah; which makes it different from Kashf al-Mahjub in this regard. This is closely related to particular and coherent status of aesthetics in Rawh al-Arwah which is conveyed to readers through passionate expressions of love and mystical experiences, issue which is absent from Kashf al-Mahjub’s didactic discourse. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Beautiful (jamali) Attributes of God, Mystical Commentary, Rawh al-Arwah, Kashf al-Mahjub | ||
| مراجع | ||
|
آیینه‌وند، صادق، و شهریار نیازی. (1379). «معناشناسی اسماءالحسنی». مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. ش 153 و 154. ابلق‌دار، صدیقه. (1384). «تأثیر شناخت اسماء الهی در مسیر معرفت حق». دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، زمستان، ش 176. ابنعربی. (1339). انشاءالدوائر. ترجمۀ محمد خواجوی. بریل. لیدن. _____ (1385). فصوص‌الحکم. ترجمۀ محمدعلی موحد. نشر کارنامه. تهران. احمدوند، معروف‌علی. (1389). رابطۀ ذات و صفات الهی. بوستان کتاب. قم. انصاری، خواجه عبدالله. (1361). منازل‌السائرین. مولی. تهران. آملی، سیدحیدر. (1352). فص‌الفصوص فی شرح‌الفصوص. به همت هانری کربن و عثمان یحیی. انستیتو ایران و فرانسه. تهران. بغدادی، عبدالقاهر. (1367 ق). الفرق بین‌الفرق. به کوشش محمدزاهد کوثری. ج 1. قاهره. پارسا، محمد. (1346). شرح فصوص‌الحکم. به کوشش جلیل مسگرنژاد. مرکز نشر دانشگاهی. تهران. جامی، عبدالرحمن. (1370). نقدالنصوص فی شرح نقش‌الفصوص. با مقدمۀ جلال‌الدین آشتیانی. مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. تهران. جندی، مؤیدالدین. (1381). شرح فصوص‌الحکم. به تصحیح جلال‌الدین آشتیانی. بوستان. قم. جوادی آملی، عبدالله. (1383). توحید در قرآن. نشر اسراء. قم. جیلی، عبدالکریم. (1304 ق). انسان کامل. ج 1. قاهره. حسینی، سید قوامالدین. (1394). منشأ کثرت اسماء الهی در تفسیر عارفان مسلمان، مجلۀ آیین حکمت، ش 23. رضایی، حمید و دیگران. (1395). «بررسی تشبیه در روح‌الارواح شهاب‌الدین احمد سمعانی با تأکید بر عنصر مشبه‌به». مجلۀ مطالعات زبانی و بلاغی. دورۀ 7. ش 13. صص 77-98. رحیمیان، سعید. (1383). مبانی عرفان نظری. سمت. تهران. رحیمیان، صمد. (1386). اسم الهی در عرفان اسلامی. مجلۀ نقد و نظر. ش 45 و 46. سراج طوسی، ابونصر. (1381). اللمع فی‌التصوف. به تصحیح و تحشیۀ رینولد نیکلسون. ترجمۀ مهدی محبتی. اساطیر. تهران. سمعانی، شهاب‌الدین ابوالقاسم احمد بن ابی‌المظفر منصور. (1368). روح‌الارواح فی شرح اسماءالملک‌الفتاح. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. تهران. سید بن طاووس. (1417). مهج‌الدعوات و منهج‌العبادات. چاپ اول. دارالذخائر. قم. شریف رضی، محمدبن‌حسین. (1375). نهج‌البلاغه. ترجمۀ جواد فاضل. سازمان تبلیغات اسلامی. تهران. صادقی ارزگانی. محمدامین. (1382). اسماء الهی از منظر امام خمینی. مجلۀ معرفت. ش 667. طباطبایی. محمدحسین. (1382). تفسیر المیزان. ج 9. دفتر انتشارات اسلامی. قم. طبرسی. ابوعلی فضل‌بن‌حسن. (1338). مجمع‌البیان. تصحیح و تعلیق ابوالحسن شعرانی. مکتبه‌العلمیه. تهران. قشیری. عبدالکریم‌بن‌هوازن. (1387). رسالۀ قشیریه. زوار. تهران. قیصری. داوودبن‌محمود. (1370). شرح مقدمۀ قیصری بر فصوص‌الحکم. به تحقیق جلال‌الدین آشتیانی. امیرکبیر. تهران. کاشانی. عزالدین محمود. (1387). مصباح‌الهدایه و مصباح‌الکفایه. با تصحیح و مقدمۀ جلال‌الدین همایی. هما. تهران. لاهیجی. شمس‌الدین محمدبن‌یحیی. (1371). شرح گلشن راز. تهران. زوار. مستملی بخاری. ابوابراهیم‌بن‌محمد. (1363). شرح‌التعرف لمذهب‌التصوف. با مقدمۀ محمد روشن. اساطیر. تهران. مصطفوی. حسن. (1360). التحقیق فی کلمات قرآن‌الحکیم. تهران. بنگاه نشر و ترجمه. نیکلسون. رینولدآلن. (1382). تصوف اسلامی و رابطۀ انسان با خدا. ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی. سخن. تهران. هجویری. ابوالحسن علی‌بن‌عثمان. (1392). کشف‌المحجوب. تصحیح محمود عابدی. سروش. تهران. یوسف ثانی. سید محمد. و حسین زحمتکش. (1391). «اسماء و صفات الهی در عرفان اسلامی با رویکردی به آرای امام خمینی (ره)». پژوهش‌نامۀ متین. ش 54. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,017 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 740 |
||