پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 941 |
| تعداد مقالات | 7,773 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,854,130 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,152,508 |
تاثیر کرونا بر تغییر بار اثبات ادعای اعسار در دعوای مطالبه مهریه | ||
| مطالعات زن و خانواده | ||
| مقاله 1، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 26، آذر 1401، صفحه 10-31 اصل مقاله (759.94 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی اصیل | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jwfs.2022.34763.2631 | ||
| نویسندگان | ||
| عباس میرشکاری* 1؛ فاطمه سادات حسینی2 | ||
| 1استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی- دانشگاه تهران، تهران،ایران. | ||
| 2استادیار دانشگاه غیرانتفاعی رفاه، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| شیوع کرونا بر جنبه‌های مختلف زندگی اثر‌گذار بوده‌است؛ ازجمله در حوزه اجرای تعهدات همچون تعهد مربوط به پرداخت مهریه مسائلی مطرح است. طبق قواعد عمومی موجود (در قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی)اگر از طریق اجبار دادگاه به ایفای عهد، اجرای تعهد ممکن‌نشد و توقیف اموال میسر نبود، محکوم‌له می‌تواند تقاضای حبس مستنکف از پرداخت را بنماید. در مقابل محکوم‌علیه می‌تواند با توسل به اعسار، خود را از حبس برهاند. زوجه در مطالبه مهریه می‌تواند علاوه بر ضمانت‌اجرای قانون مدنی (حق حبس)، از مفاد قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی سود جسته و زوج مستنکف را با تقاضا از دادگاه زندانی‌کند. از انجا که زوج در این عقد معوض مالی دریافت‌نکرده، بار اثبات اعسار بر دوش او نیست مگر آن‌که ملائت پیشین او ثابت‌شده‌باشد. بدین ترتیب، با اثبات ملائت پیشین، تمکن زوج استصحاب شده و وی در مقام اعسار، مدعی شمرده خواهد شد. با این حال، آن‌چه در این مقاله محور اصلی سخن است توجه به بحران کرونا و تاثیری است که این بیماری بر شرایط اقتصادی کنونی جامعه گذاشته است. پرسش اصلی آن است که آیا شرایط ناشی از بحران کرونا می‌تواند اماره قضایی به نفع متعهدین ناتوان از پرداخت باشد؟ به‌نظر‌می‌رسد در دوران حاضر که همه کسب‌و‌کار‌ها تحت تاثیر رعایت الزامات بهداشتی و توصیه‌های ستاد مقابله با کرونا از قبیل تعطیلی‌ها قرار‌گرفته‌اند، بیراه نخواهد‌بود اگر بار اثبات اعسار را از دوش زوج متعهد برداریم و شرایط فعلی را اماره قضایی بر صدق قول او مبنی بر اعسار بدانیم. این اماره، طبیعتا می‌تواند بر استصحاب وضعیت پیشین زوج،ترجیح یابد. | ||
تازه های تحقیق | ||
تعهدی که زوج بر ایفای مهریه دارد، قاعدتا لازم‌الاجراست و اگر او از ایفای تعهد سر‌باز‌زند، زوجه می‌تواند از ضمانت‌اجرا‌های قانونی از جمله تقاضای حبس زوج از دادگاه بهره‌جسته و در راستای احقاق حقوقش اقدام کند. گرچه زندانی‌کردن متعهدین مستنکف راه‌حل قانون برای اجبار ایشان به ایفای تعهد است، لیکن اگر مدیون به راستی وضع مالی مناسبی نداشته باشد، حبس او عملی ناشایست است که بر خلاف مبانی فقهی و اخلاقی ما نیز به‌حساب‌می‌آید. به همین دلیل قانون فرصتی در اختیار مدیون قرار داده که اگر معسر از پرداخت دین است، با اثبات اعسار، خود را از حبس رهایی بخشد. این‌که در همه احوال بار اثبات بر دوش معسر باشد هم در مواردی عادلانه به‌نظر‌نمی‌رسید و به همین دلیل در قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394، بین حالات مختلف تفکیک به عمل آمد؛ در مواردی که مدیون در عوض دین معوض مالی دریافت نکرده یا در مواردی که ایسار مدیون از پیش ثابت نشده باشد بار اثبات بر عهده کسی خواهد بود که مدعی ایسار مدیون است. دین ناشی از مهریه به یقین در مقابل معوض مالی نیست و در نتیجه اگر ایسار قبلی زوج محرز نباشد زوجه می‌بایست ملائت مالی او را اثبات کند، اما اگر ایسار پیشین زوج ثابت باشد، طبق قاعده عمومی باید زوج اعسار خویش را اثبات نماید، اما مسئله اصلی نوشتار حاضر این بود که آیا شرایط اقتصادی نشئت‌گرفته از بحران کرونا در حال حاضر می‌تواند وضعیت را به نفع زوج مدیون تغییر‌دهد؟ به عبارت دیگر آیا شرایط فعلی می‌تواند همچون اماره‌ای قضایی اعسار زوج را ولو پیش‌تر ایسارش محرز بوده اثبات کرده و او را از ارائه دلیل دیگر بی‌نیاز کند؟ از بررسی مبانی فقهی موجود و به خصوص با استناد به مبانی اخلاقی قواعد حقوق خانواده و ماهیت مهریه این امر قابل پذیرش به نظر می‌رسد. بنابراین آن‌چه در بحران کنونی کرونا می‌تواند کمک‌کننده باشد تغییر در بار اثبات اعسار در مطالبه مهریه است. در واقع، با پذیرش اماره قضایی مبنی بر ناتوانی اقتصادی در شرایط کرونایی، متعهدین را از اثبات اعسار می‌رهانیم و در این وضعیت چنین راهکاری با عدالت منطبق است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "اماره قضایی"؛ "اعسار"؛ "ملائت"؛ "مهریه"؛ "قواعد اخلاقی" | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Effect Of Corona On Changing the Burden Of Proof Of Insolvency In a Dowry Claim | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abbas MirShekari1؛ Fateme sadat Hosseini2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Law and Political Science, Tehran University. | ||
| 2Assistant Professor, Refah Faculty, Tehran ,Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The prevalence of Corona Virus has affected various aspects of peoples lives. For example, in the field of fulfilment of obligations, such as fulfilling the obligation related to dowry, issues are raised. According to the existing general rules, if it is not possible to fulfil the obligation and also, The seizure of property was not possible, The creditor can request the imprisonment of the debtor. In return He can claim for insolvency. As the same way, The wife can ask the court to imprison the husband who refuses to fulfil his obligation. In these cases, the burden of proving insolvency is not on the husband unless their financial ability is already proven. The main question in this article is that if we can consider the current unfavourable situation created by corona as a judicial reason and in this way, we can remove the proof of insolvency from the husbands. The answer will be yes and it is compatible with jurisprudential and moral principles. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| "Dowry", "Ethic Rules, " "Insolvency", "financial property" | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، سلمان وامینی، علیرضا. (1392). عدم مسئولیت بدهکار نادار در اثبات اعسار. مبانی فقهی حقوق اسلامی، 12(2): 9-19. [لینک ]
امیرخانی، شکیبا و جوان، عبدالله.(1397). امکان سنجی فسخ نکاح در فرض تخلف از شرط فعل در فقه اسلامی، فقه مقارن، 6(12): 181-157. [لینک]
امینی، اعظم، حائری، محمد‌حسن و ناصری‌مقدم، حسین. (1396). بررسی فقهی حقوقی موجدات و مسقطات حق حبس در عقود معاوضی، جستار‌های فقهی و اصولی، 3(9):91-112. DOI: 10.22081/JRJ.2018.65590 [لینک]
انصاری، شیخ مرتضی. (1415). القضاء و الشهادات، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول، قم.
البروجردی، السید حسین. (1415). جامع احادیث الشیعه، ج 18، الحاج الشیخ اسماعیل المعزی الملایری، قم، نشر الصحف.
چراغی، علی. (1390). نگاهی جامع به قاعده طلایی، چاپ اول. نشر بوستان کتاب.
الحسینی‌العاملی، السید‌محمد‌جواد. (1419) مفتاح‌الکرامة فی شرح قواعد العلامة للفقیه،جلد15، موسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، قم.
حق‌پرست، شعبان، کاویانی، کوروش و کهوند، حامد. (1395). غایت اخلاقی قاعده حقوقی؛ نگرشی تطبیقی در تئوری حقوق غربی و حقوق اسلامی، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 3(4) 49-72. Doi: 10.22091/csiw.2018.2246.1230 [لینک]
حیدری، عباس علی. (1384). مبانی فقهی مهریه، موانع و راهکار های استیفای آن، فقه و اصول، پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، (2): 69-96. [لینک]
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم الدار الشامیه.
زرگوش‌نسب، عبدالجبار، نادی، جلال. (1396). اثبات اعسار زوج و تأثیر آن بر حقوق زوجه، پژوهش‌نامه‌زنان، 8(1): 61-84. [لینک]
سالارزایی، امیر‌حمزه، رعیتی‌حیدرآبادی، راضیه. (1397). ادله تقدم نوعی امارات قضایی بر امارات قانونی، مجله پزشکی قانونی ایران، 24(1): 70-80 [لینک]
شیروی، عبدالحسین. (1378). فسخ قرارداد در صورت امتناع متعهد از انجام تعهد در حقوق ایران، مجله مجتمع آموزش عالی قم، 1(1): 49- 71. [لینک]
طوسی، محمد بن حسن. (1387 هـ. ق). المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبةالمرتضویه.
علوی، سید‌محمدتقی و طهران‌چیان، معصومه. (1397). بررسی قاعده اجبار بر انجام تعهدات، مجله علم و وکالت، 1(1): 130-117 [لینک]
علیمرادی،امان الله. (1391). بررسی ماهیت حقوقی مهریه، نوع رابطه آن با نکاح دائم در نظام حقوق خانوادگی اسلام، پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، 8(۲۸): 144-191. [لینک]
عوض‌پور، احسان، پورجواهری، علی و حیدری، محمد‌علی.(1397). بررسی مبناشناسی بحث تعارض اصل و ظاهر و موارد کاربردی آن در خصوص مهریه و نفقه، فقه و حقوق اسلامی، 16: 57-88. [لینک]
قاسم‌زاده، عاتکه، ایزدی‌فرد، علی‌اکبر و ابراهیمی، سعید. (1398). ممنوعیت حبس زوج معسر در پرداخت مهریه با رویکرد تحکیم خانواده، نشریه مطالعات راهبردی زنان، شماره84.DOI:10.22095/JWSS.2020.105754 [لینک]
القبانچی، السید حسن.(1389 ه.ق). مسند الامام علی علیه‌السلام، الجزء السادس، جلد6.
قریشی، سید‌مهدی، علیپور‌قوشچی، سلمان و رضازادباری، عذرا. (1388). کاربرد قاعده عسر و حرج در تعدیل قرارداد، مطالعات حقوق، شماره 16: 51-68. [لینک]
قنبرپور، بهنام. (1398). بررسی گزاره‌های فقهی و حقوقی متاثر از اخلاق در باب نکاح و طلاق، پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، 15(56): 149-164 . 10.22034/IJRJ.2019.666904 DOI: [لینک]
کاتوزیان، ناصر. (1385). دوره مقدماتی حقوق مدنی، اعمال حقوقی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر. (1390). الف: دوره حقوق مدنی خانواده، جلد1، تهران، شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر. (1390). ب: فلسفه حقوق، منابع حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار.
مجتهد‌سلیمانی، ابوالحسن، خوئینی، غفور و جلالی‌نژاد، محمد. (1396). ضرورت تحول در عیوب موجب فسخ نکاح به دلیل ملزومات حقوقی و اخلاقی خانواده و پدیده‌های جدید عصری، پژوهشهای اخلاقی، 29: 229- 324. [لینک]
محدث نوری. (1408). مستدرک‌الوسائل، جلد13، قم، موسسة آل البیت علیهم‌السلام لاحیاء التراث.
مشکینی، علی. (1419). مصطلحات‌الفقه، قم، موسسة دارالحدیث‌العلمیة.
مصطفوی، حسن. (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸ ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معلی، مهدی و محمد‌حسینی | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 264 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 302 |
||